Saucuộc luận chiến, tiếng tăm của Kumalajiba lan truyền khắp nơi, đến đâu cậu tacũng được người dân vây quanh, tung hoa chúc tụng và chỉ cần được chạm tay vàovạt áo của cậu là ai nấy mặt mày hớn hở, ý chừng rất thỏa nguyện. Ngay cả mộtgiáo viên nhỏ bé như tôi cũng được thơm lây. Lúc ra phố, dân chúng trong kinhthành đều đặt vào tay tôi đủ thứ lễ vật nào là dầu thơm, các loại thịt, hoaquả... Đám lính tráng từng bắt giam tôi, nay gặp mặt là kính cẩn cúi chào. Vàđặc biệt, chiến thắng của Kumalajiba đã giúp cho công việc khảo sát của tôiđược tiến hành hết sức thuận lợi, tôi không gặp phải sự đề phòng hay ngăn cảnnào cả.
Hơnmười ngày nữa trôi qua, tôi bấm ngón tay, vậy là chỉ còn khoảng chục ngày nữa,Kumalajiba sẽ kết thúc thời gian thuyết giảng Phật pháp ở đây, sau đó chúng tôisẽ lên đường đi Khâu Từ. Hơn một tháng ở lại Wensu, không một chỗ nào tôi chưatừng đi đi lại lại ba lần, vì vậy tôi thực sự mong mỏi ngày khởi hành đi KhâuTừ.
Khiđược hỏi: “Nếu có kiếp sau, ông muốn được sinh ra ở đâu”, nhà nghiên cứu lịchsử người Anh Arnold Joseph Toynbee đã trả lời rằng: “Tôi muốn được sinh ra ởKhâu Từ, vùng đất thuộc Tân Cương ấy, hai nghìn năm về trước từng là nơi giaothoa của rất nhiều nền văn hóa và dân tộc”. Sau khi đọc câu trả lời này, tôi đãrất khao khát được tìm hiểu về Khâu Từ: âm nhạc Khâu Từ, Thiên Phật động Kizil,sách của H.Bower, di chỉ Subash và cả nhân vật nổi tiếng nhất nhất Khâu Từ -hòa thượng Kumarajiva! Không biết ngài Toiynbee sẽ nghĩ gì nếu biết rằng ước mơcủa ngài sắp được tôi biến thành hiện thực?
Thế làtôi kết thúc buổi lên lớp tiếp theo với tâm trạng đặc biệt phấn chấn. Tôi đãgiảng cho Kumalajiba về “Luận ngữ”. Những cuốn nhập môn như “Tam tự kinh” tôikhông có sách trong tay, mà cũng chưa thuộc hết và điều đáng ngại hơn cả là,tôi không nhớ “Tam tự kinh” ra đời vào thời đại nào. Để đảm bảo tính an toàncủa trật tự lịch sử, tôi quyết định chỉ giảng những cuốn ra đời trước thời Hán.Và cuốn đầu tiên, tất nhiên là “Luận ngữ”, sau đó đến “Kinh thi”, rồi đến “Tảtruyện” và “Chiến quốc sách”. Tôi hy vọng tiền học phí từ nay đến khi khởi hànhđi Tràng An sẽ đủ để tôi chi tiêu trên đường.
Vừa rakhỏi cửa, Kumalajiba bỗng nhiên quay lại:
- Ngàymai quốc vương sẽ đến, chúng ta phải ra đón ngài, cô cùng đi nhé!
Tôi vẫnchưa hết hưng phấn với kế hoạch đi Khâu Từ, nên hơi bất ngờ:
- Quốcvương đến đây làm gì vậy?
- Đếnđón mẹ con tôi.
Saokia? Vua của một nước mà phải đến tận nước khác đón mẹ con họ, không thể tinnổi! Tôi vội túm lấy tay cậu ta kéo lại:
- Cậunói đi, rốt cuộc cậu là ai? Vua Khâu Từ là cha cậu phải không? Cậu là thái tử?Nếu không phải vậy thì vì sao nhà vua lại phải vượt ngàn dặm xa xôi đến tận đâyđón cậu.?
Kumalajibakéo lại tay áo đang bị tôi nắm chặt, lắc đầu:
- Côđừng nói như vậy, tôi không phải thái tử. Vả lại, Khâu Từ cách đây có ba trămdặm, đâu phải ngàn dặm xa xôi gì, hơn nữa, danh tiếng và xuất thân...
- Đềukhông tồn tại chứ gì? Tôi biết cậu sẽ nói vậy mà!
Tôingắt lời Kumalajiba. Cậu càng không nói thì tôi càng tò mò. cậu ta không nóithì sẽ có người khác nói. Khả năng tiếng Tochari của tôi không còn a, b, c, i,t như trước nữa đâu nhé!
Tôicười tinh nghịch, chắn trước bậc cửa:
- Chúngta hãy ôn tập lại tiếng Tochari. Mẹ tôi tên là... ba tôi tên là..., anh traitôi tên là...
Cậu tathở dài thườn thượt:
- Thôiđược, không giấu cô nữa, để cô phải đi tìm hiểu bên ngoài, chi bằng tôi nói chocô biết.
Kumalajibachớp chớp đôi mắt tinh anh nhìn tôi, chậm rãi nói:
- Tôikhông phải thái tử. Đức vua Khâu Từ là cậu ruột của tôi, mẹ tôi vốn là côngchúa, bà là em gái của ngài.
Vậy rahọ đúng là hoàng thân quốc thích, dòng dõi cao quý, chả trách lúc nào trênngười họ cũng toát lên nét vương giả.
- Vậycòn cha cậu?
- Ônglà người Thiên Trúc (Ấn Độ),lẽ ra ông sẽ là người kế thừa ngôi vị, nhưng ôngđã từ bỏ để xuất gia. Ông đã vượt qua dãy núi phía đông và tìm đến Khâu Từ. Đứcvua mời ông làm quốc sư, rồi gả em gái, tức mẹ tôi cho ông.
Khoanđã, sao tôi nghe câu chuyện này quen quá! Chắc chắn tôi đã đọc ở đâu đó rồi.Một tia sáng vụt lên trong đầu tôi:
- Cậucòn có một người em trai, đúng không?
Cậu tagật đầu:
- Kémtôi ba tuổi.
- Mẹcủa cậu vốn không biết tiếng Phạn, nhưng khi mang thai cậu, bà đột nhiên biếtnói thứ ngôn ngữ này, đúng không?
- Đóchỉ là tin đồn. Mẹ tôi học tiếng Phạn từ cha tôi.
- Vậy,có phải, bảy tuổi cậu đã theo mẹ xuất gia, chín tuổi đến Kashmir và gì nữa,Gandhara và Ka.. gì đó. Âm này khó viết quá!
Tôi nhớlại từng địa danh một cách khó nhọc.
-Kabul?
- Đúngrồi!
- Lênchín tuổi, tôi cùng mẹ đến Kabul, tại đó tôi đã theo học Phật giáo Tiểu Thừa.
- Vậy,cậu... cậu... cậu là...
Tôikhông nói tiếp được nữa, tôi đã biết cậu ta là ai! Tôi gõ mạnh vào đầu, sao tôicó thể phạm một sai lầm lớn như vậy chứ!
Cácbạn, sau nhà Tần đến nhà Hán, đúng không? Cậu ta từng nói, Trung Nguyên hiện dovua nhà Tần/Thanh cai quản, nhưng lại luôn nói với tôi về người Hán, tiếng Hán.Nếu lúc này đang là thời đại nhà Tần trong chữ Tần Thủy Hoàng, thì vì sao cậuta lại gọi tôi là người Hán? Cậu ta vừa nhắc đến chữ: “Tần” thì tôi lập tức mặcđịnh đó là triều đại nhà Tần hiển hách trong lịch sử. Hơn nữa, xưa nay chúngtôi đã quen với việc tự nhận mình là người Hán, nên tôi hoàn toàn quên mấtrằng, cách gọi đó xuất phát từ thời kỳ thịnh trị của vương triều nhà Hán tronglịch sử? Thế nên, một nghiên cứu sinh chuyên ngành lịch sử là tôi đây đã phạmphải một sai lầm không thể tha thứ.
Tấtnhiên, không thể là đời nhà Thanh, vì khi đó Khâu Từ đã trở thành quá vãng hơnmột nghìn năm. Nếu vậy, trong lịch sử Trung Quốc, còn triều đại nào được gọi lànhà Tần không?
Có đấy!Nhà Tiền Tần của Phú Kiên Kiến và nhà Hậu Tần của Diêu Trưởng Kiến, thực ratiền tố “Tiền” và “Hậu” là do người đời sau thêm vào để phân chia hai giaiđoạn, còn tại thời điểm lúc bấy giờ, người ta chỉ gọi là nhà Tần. Điều đó chothấy, sự thật là tôi đang có mặt ở thời kỳ Ngũ Hồ thập lục quốc. Tức là tôi đãtrở về thời đại lịch sử sớm hơn năm trăm năm so với dự tính ban đầu, kết quảlà, ở bên một nhân vật lịch sử vĩ đại suốt mấy chục ngày mà tôi không hề haybiết.
Ngườiđó chính là cháu ngoại của vua Khâu Từ ở Tây Vực thời Thập lục quốc, một thầnđồng với chỉ số IQ 200, một hòa thượng với huyết thống cao quý được mọi ngườisùng kính, một thanh niên tuấn tú với dung mạo thoát tục, người được đám sinhviên ký túc xá khoa lịch sử chúng tôi mệnh danh là hòa thượng vĩ đại nhất tronglịch sử, còn có thể là ai khác nữa?
Sách“Tấn thư” chép rằng: “Có lần ngài thuyết giảng kinh Phật tại chùa Thảo Đường,nhà vua, triều thần cùng với hơn một ngàn cao tăng đang cung kính lắng nghe,Kumarajiva đột nhiên bước xuống, đến gần vùa Diêu Hưng và nói: Có hai đứa bé cứnhảy múa trên vai ta, hãy ban cho ta một thiếu nữ. Diêu Hưng lập tức ban choKumarajiva mười cung nữ, ngay sau đó, một trong số các cung nữ đã hạ sinh haicon trai”.
Tôi đãvô cùng ngỡ ngàng khi đọc đoạn sử này. Quả là có một không hai. trong lịch sử,không ít hòa thượng bị lên án bởi có liên quan đến chuyện tình ái. Hòa thượngBiện Cơ - trợ thủ dịch thuật kinh Phật đắc lực nhất của Huyền Trang từng cóquan hệ tình ái nhiều năm với công chúa Cao Dương - người mà vua Đường TháiTông sủng ái nhất. Nhưng mối quan hệ đó chỉ diễn ra lén lút, giấu giếm. Sau khivua Đường phát hiện ra, Biện Cơ đã bị chém làm đôi.
Nhưngđối với câu chuyện của Kumarajiva, với việc ngài công khai đòi hỏi sắc dụctrong bối cảnh trang nghiêm như vậy, thì dù ở góc độ tôn giáo hay luận thườngđạo lý, đều khiến người ta cảm thấy khiếp sợ. Đó là thái độ bất chấp giới luật,ngang nhiên thể hiện dục vọng của mình, xưa nay chưa ai dám làm như vậy. DiêuHưng tặng ngài cả mười cung nữ và ngài đã vui vẻ tiếp nhận. Ngài không sốngtrong thiền viện như các tăng sĩ khác mà ở nhà riêng và có người cung phụng.Ngài sống sung túc với vợ con như những người bình thường khác. Vậy mà lòng tônkính của người đời đối với ngài không hề giảm đi. Thậm chí, hậu thế còn hết lờica ngợi ngài, tiếng tăm của ngài truyền ra tận nước ngoài. Một hòa thượng nhưvậy, chẳng phải là nhân vật vĩ đại trong lịch sử hay sao?
Nhớ lạicuộc bình xét ở ký túc xá, khi đó sáu bạn đã nhất trí bầu chọn Kumarajiva, dịchgiả kinh phật nổi tiếng thời Thập lục quốc là “hòa thượng vĩ đại nhất tronglịch sử”.
-Cậu... cậu... cậu chính là Kumarajiva! Cậu là Kumarajiva ư? Trời ơi, cậu chínhlà Kumarajiva! Cậu chính là nhân vật lịch sử lừng lẫy đó!
Tôi bốirối đến không thốt được lên lời, đầu óc choáng váng, tâm trí rối bời. Giống nhưlà đột nhiên bạn gặp được thần tượng của mình vậy! Chuyến đi này quả không tồichút nào, tôi lại có cớ để tự hào với chúng bạn khi trở về rồi!
Một cốcnước đặt ngay trước mặt tôi, một mảnh khăn ướt thấm nhẹ trên trán. Tôi ngẩnglên và bắt gặp trong đôi mắt như hồ nước thu ấy vẻ lo lắng không giấu giếm:
- Tráncô hơi nóng, hình như cô bị cảm lạnh. Ngày mai tôi sẽ căn dặn người làm sắcthuốc cho cô.
Tôinhìn thấy hình ảnh tay chân mình run rẩy phản chiếu trong đôi mắt như hai vựcnước sâu hun hút ấy.
Sau khiuống nước, tôi trở nên bình tĩnh hơn. Ngượng ngùng nở nụ cười ngây ngô:
- Tôivô ý quá!
Cậu ta cũngcười:
- Tôichưa từng thấy Ngải Tình như vậy bao giờ. Mà cô luôn miệng gọi tôi làKumarajiva, đó có phải tên tiếng Hán của tôi không?
Tôi gậtđầu. Kumalajiba là tên tiếng Phạn của cậu ta, Kumala chính là Kumara. Nhưng cònJiba thì sao lại biến thành Jiva được nhỉ? Không biết ai đã dịch tên củaKumarajiva sang tiếng Hán, nhưng rõ ràng nghe hay hơn tên Kumalajiba mà lâu naytôi thường gọi. Sở dĩ tôi không nhận ra cậu ta chính là pháp sư lừng danhKumarajiva, là vì tôi đã nhầm lẫn thời đại lịch sử. Thêm nữa là vì, phát âm củatừ “Jiba” và từ “Jiva” rất khác nhau. Nên tôi đã không biết người ngày ngày ởbên mình chính là dịch giả kinh Phật hàng đầu Trung Quốc, người được xếp nganghàng với sư phụ Huyền Trang.
Tôi hỏicậu ta về ý nghĩa của tên gọi Kumarajiva trong tiếng Phạn, thì được trả lờirằng, Kumara là họ của cha cậu, nghĩa là “đồng tử” (cậu bé). Jiva là tên mẹcậu, nghĩa là “thọ” (nhiều tuổi). Bởi vậy ý nghĩa tên gọi của cậu trong tiếngHán là “đồng thọ” (cậu bé già dặn). Đặt tên con cái bằng cách ghép họ của ngườicha và tên của người mẹ vốn là phong tục của người Ấn Độ xưa, cũng có lúc têngọi còn được đưa thêm vào một số ý nghĩa khác nữa, do đó, tên của người Ấn Độthời xưa rất dài. Chả trách khi đọc sách lịch sử Phật giáo, tôi không thể nào nhớnổi tên của các vị cao tăng Tây Vực và Ấn Độ. Thực sự là rất dài và rất khóđọc.
Tôibiết cha cậu là Kumarayana, còn mẹ cậu là Jiva, những tên gọi vốn đã rất quenthuộc đối với người Hán. Tăng sĩ Tây Vực và Ấn Độ đều dùng tên gọi thôngthường, khác với cách dùng pháp hiệu của các nhà sư Trung Nguyên.
Kumarajivađặt tập giấy nháp trước mặt tôi và đề nghị:
- Cô cóthể viết tên gọi tiếng Hán của tôi vào đây được không?
Tôi nắnnót từng nét một: Ku- ma- ra- ji- va.
Cậu tangắm nghía tỉ mỉ, đọc lại một lượt, rồi ngước lên nhìn tôi, khuôn mặt rạng rỡniềm vui:
- Hay!Kumarajiva. Nếu là tên gọi do Ngải Tình đặt, thì từ nay về sau tên tiếng Háncủa tôi sẽ là Kumarajiva!
Tôigiật mình ngẩng lên, bắt gặp đôi mắt trong sáng tràn ngập ánh cười đang nhìn mình.Tôi bỗng hốt hoảng, thần trí mất tập trung, cứ bay bay tận đâu đâu. Không cótài liệu nào ghi lại thông tin về người đã đặt tên tiếng Hán cho cậu ta, khônglẽ người đó là tôi? Tên gọi mà tôi đọc được ở thế kỷ XXI hoàn toàn trùng khớpvới tên gọi mà tôi đặt cho cậu ta 1650 năm về trước. Điều đó có nghĩa là, việctôi vượt thời gian đến đây và gặp gỡ Kumarajiva đều là sự tất nhiên ư? Điều nàycó mối liên quan, logic gì? Tôi chỉ là du khách đi bên lề lịch sử, hay tôi đãgia nhập vào thời đại này một cách hoàn toàn tình cờ?