Nguyên cả một ngày, Thẩm Hoài, dưới sự chỉ dẫn của Từ Khê Đình, Triệu Đông và mấy vị phó xưởng trưởng lần lượt thị sát toàn bộ các công đoạn của xưởng.

Người khác giết gà dọa khỉ, Thẩm Hoài ngược lại, giết khỉ dọa gà… khi cái tin phó xưởng trưởng họ Quách kia vì không đi giày bảo hộ mà bị cách chức truyền ra, đến những công đoạn tiếp theo, chí ít không thấy ai công khai xỏ dép lê, đứng hút thuốc, hoặc hiện tượng trốn trong kho đánh bạc, xưởng không thấy bóng công nhân nữa.

Áp lực cao tuy có thể làm biến chuyển tình trạng sản xuất trong ngắn hạn, nhưng không cách nào cải thiện cục diện từ căn bản, bởi gốc rễ đã thối nát quá rồi.

Tuyệt đại đa số công nhân trong xưởng đến từ các thôn xung quanh Mai Khê, tỷ lệ học lực từ cao trung (cấp 3),trung cấp trở lên không cao, đa phần đều là sơ trung (cấp 2) hoặc tương đương, thậm chí còn có một số chưa tốt nghiệp tiểu học.

Thẩm Hoài có thể thanh lý sạch bộ phận quản lý, nhưng không thể đá hết công nhân tuyến một có học lịch thấp đi được.

“Bồi dưỡng, huấn luyện lại, bất kể đầu tư bao nhiêu cũng phải tiến hành bồi dưỡng bài bản lại cho công nhân tuyến một.”

Nhân lúc ăn trưa trong nhà ăn, Thẩm Hoài bèn triệu tập Từ Khê Đình, Triệu Đông, Hồ Chí Cương và mấy tay phó xưởng trưởng, phụ trách các phòng ban đến bàn bạc sự tình cụ thể.

“Sản xuất không thể ngừng, chúng ta sẽ tiến hành bồi dưỡng trong đêm. Ngày mai kỹ sư Từ và Triệu Đông chuẩn bị sẵn một ít tài liệu huấn luyện, có thể tham khảo, hoặc trực tiếp sử dụng tài liệu của xưởng thép thành phố. Trước tiên bắt đầu từ kỷ luật lao động, an toàn sản xuất, công tác bồi dưỡng kỹ năng lui ra sau một chút cũng được. Thời hạn là hai tháng, khảo hạch đạt chuẩn mới được làm việc tiếp. Tất cả công nhân đều phải tham gia bồi dưỡng, ai thông qua sẽ được tính giờ như giờ làm thêm, tiền lương thêm ca được tính gấp đôi mức bình thường. Ai không đạt chuẩn thì nghỉ. Trên thị trấn đang thiếu công nhân vệ sinh, tôi nghĩ việc quét dọn chắc ai cũng đủ năng lực để làm cả…”

Đối với công nhân bình thường, phải dùng chính sách cây gậy và củ cà rốt để kích thích tính tích cực.

Đến giờ tan ca, công nhân viên bình thường và các tổ trưởng cơ sở đều tan ca theo thường lệ.

Những kẻ trong ban quản lý tính toán sẽ rời khỏi xưởng thép, có người có cửa lối chuồn về ban ngành trên huyện, có kẻ tự biết là tâm phúc của Đỗ Kiến, sớm hay muộn sẽ bị thanh tẩy, đa phần chúng đều mang theo tư thái “nơi này không lưu bố mày, tự có chỗ khác mời bố mày về làm”, chúng không dám xung đột trực diện với Thẩm Hoài, nhưng cũng không quá sợ sệt vị tân xưởng trưởng cường ngạnh, thời gian tan ca vừa đến, liền chắp tay sau đít cuốn gói như bình thường.

Còn những kẻ không cam tâm bị đá đi, hoặc giả nếu bị đá khỏi xưởng chỉ còn nước về lại trấn chính phủ nhìn sắc mặt Thẩm Hoài làm việc, mới đành phải cắn răng ở lại. Mong rằng lúc này cúi đầu, cho dù năng lực không đủ vẫn có thể trông chờ Thẩm Hoài mềm tay, lúc thanh lý lưu lại chút mặt mũi, không đến nỗi quá khó coi.

Gồm cả đám quản lý cắn răng lưu lại, cộng thêm Hồ Chí Cương và các trợ lý đặc biệt chọn từ ban tổ, phòng khoa tuyến dưới, hai công trình sư được Từ Khê Đình và Triệu Đông tiến cử là Từ Văn Đao và Phan Thành, trọn cả ban quản lý lâm thời có tổng cộng 26 người.

Ăn cơm chiều xong, Thẩm Hoài triệu tập mọi người đến phòng hội nghị, ngồi xuống ghế chủ tọa, nhìn chúng nhân vây quanh hai bên, nói:

“Những chuyện xảy ra hôm qua và hôm nay, rất nhiều việc bản thân tôi cũng không ngờ đến, nhưng mọi người hẳn đều biết, nếu tôi tâm không tợn, hạ thủ không mạnh tay, thì bàn gì đến chuyển chỉnh đốn, bàn gì đến chuyện xốc dậy xưởng thép?”

Từ Khê Đình, Triệu Đông ngồi chia nhau trái phải ngay bên cạnh Thẩm Hoài, mắt chăm chú nhìn vào sổ ghi chép trước mặt. Bọn họ hiểu rất rõ những vấn đề phức tạp tồn tại trong xưởng, mà càng hiểu, thì càng biết chính sách “bàn tay sắt” trọng yếu đến mức nào.

Không quyết đoán khoái đao trảm loạn ma, xưởng thép Mai Khê rất khó có cơ hội nghịch chuyển tình thế tàn tạ bây giờ.

Bởi biết điểm này, bởi biết sự quyết đoán dùng chính sách “bàn tay sắt” áp xuống toàn xưởng phải cần khí phách rất lớn mà bản thân không có được. Thế nên cả hai càng khâm phục Thẩm Hoài hơn.

“Hôm qua cũng như hôm nay tôi nói rất nhiều lời cứng rắn, chắc mọi người sẽ bận tâm: Năng lực của mình không đủ a, giờ phải làm thế nào?” Thẩm Hoài nói tiếp: “Những người ở đây, một số cá biệt chỉ có học lực sơ trung, đại khái trong lòng đang bận tâm không biết có bị thằng nhãi Thẩm Hoài này đá khỏi xưởng không. Kỳ thực mọi người không cần lo nhiều, tôi chỉ yêu cầu mọi người hai điều: Một là chăm chỉ làm việc, hai là chịu khó học tập. Chỉ cần làm được 2 điều này, cho dù không đủ năng lực đảm nhiệm vị trí hiện tại, tôi nghĩ trong xưởng và trong thị trấn không phải không có việc cho mọi người làm. Ông bà ta nói rất hay, không làm được gì thì đi làm quan thôi…”

Rất nhiều người mặt mũi căng thẳng lúc này đã hơi hơi giãn ra, nghe thấy Thẩm Hoài không ngờ còn có tâm nói đùa, không ít người nhịn không nổi bật cười thành tiếng.

Đối mặt với một xí nghiệp hỗn loạn, từ sản xuất đến quản lý, chính sách “bàn tay sắt” thường thường mang lại hiệu quả trực tiếp, nhưng nếu chỉ có áp lực từ bàn tay sắt kia, mà không có độ đàn hồi nhất định, hiển nhiên về lâu về dài chỉ chuốc thêm rắc rối.

Nếu là một xí nghiệp tư nhân thuần túy, không cần phải gánh vác nhiều trách nhiệm xã hội thế kia, vậy cứ nộp thuế theo quy định là được. Song xưởng thép Mai Khê là xí nghiệp trực thuộc hương trấn, mang tính chất tập thể rõ rệt, thời kỳ đầu phát triển đã chiếm dụng không ít tư nguyên công cộng, bởi thế không thể giũ bỏ trách nhiệm xã hội mà nó mang trong mình từ khi lọt lòng được.

Lãnh đạo quản lý khiếm khuyết năng lực, không đủ trình độ, công nhân tuyến dưới không được đào tạo bài bản, đây là những vấn đề mà xưởng thép phải tự thân tiêu hóa, chứ không thể đổ lên trên thị trấn, lên huyện, lên thành phố, nhờ “ai đó” ra tay cứu vớt.

“Hôm qua tôi có nói tôi còn trẻ, chưa có kinh nghiệm cụ thể.” Thẩm Hoài nói tiếp: “Đương nhiên, đó chỉ là lời khiêm tốn trước đám đông. Tôi nghĩ mọi người chắc ai cũng thích người khiêm tốn hơn kẻ kiêu ngạo. Nhưng hôm nay, đến thị sát tình hình thực tế dưới các phân đoạn, tôi cảm thấy mình không thể quá khiêm tốn. Kết quả của quá khiêm tốn, sẽ chỉ khiến mọi người tưởng nhầm tiêu chuẩn yêu cầu của tôi rất thấp…”

Mọi người lại cười ồ lên, hôm qua cũng những người ở đây, cũng ngồi trong phòng hội nghị này, song lúc ấy họ chỉ thấy tư thái cường ngạnh mà Thẩm Hoài biểu hiện ra. Còn đến cùng kinh nghiệm và trình độ của hắn có bao nhiêu, tuyệt đại đa số người không ai được biết.

Hôm nay cùng theo Thẩm Hoài chạy nguyên một vòng qua các phân đoạn, chân cẳng mỏi nhừ cả ra, cho dù bọn hắn chưa ăn qua thịt heo, nhưng ít nhất đã gặp qua heo chạy.

Thẩm Hoài có năng lực quản lý xưởng thép hay không, hoàn toàn có thể nhìn ra từ những chi tiết khi giao lưu với cán bộ công nhân tuyến dưới.

Từ Khê Đình không thể không thừa nhận, Thẩm Hoài rất tinh thông quản lý công nghiệp và hiểu rõ quy trình luyện thép, thậm chí còn trên cả Triệu Đông. Chỉ cần hai ngày, Từ Khê Đình đã có thể xác nhận, lấy chính sách “bàn tay sắt” và trình độ nghiệp vụ của anh ta, vực dậy xưởng thép Mai Khê khỏi vũng lầy là điều hoàn toàn có khả năng.

Chỉ có điều Từ Khê Đình không khỏi nghi hoặc và băn khoăn đó là: Chẳng lẽ trên đời này thực sự có cái gọi là thiên tài, không học tự thông ư?

Những người khác sau khi biết Thẩm Hoài là du học sinh từ nước ngoài trở về, tâm lý mới thản nhiên được một chút: Người học ở nước ngoài đúng là có khác mà!

Thời đại này phòng hội nghị còn chưa được trang bị những thiết bị tiên tiến như máy chiếu, trên tường chỉ treo một tấm bảng mica.

Thẩm Hoài đứng lên, cầm bút mực viết ra số 58 rồi khoanh tròn lại:

“Con số này tôi nghĩ mọi người ở đây chắc đều rất quen thuộc. Đây chính là sản lượng thép/năm tính theo đầu người. Cũng tức là, bình quân mỗi công nhân viên trong xưởng, một năm sản xuất được 58 tấn thép, đây là chỉ tiêu trực tiếp nhất để đánh giá hiệu suất sản xuất của xưởng.” Thẩm Hoài quay người lại, nhìn chúng nhân trong phòng, lại hỏi tiếp: “Vậy con số này cao hay thấp?”

Thẩm Hoài lại quay lại phía bảng, tiếp tục viết xuống một dãy số khác.

“Con số thứ hai, 149, là sản lượng bình quân người/năm của xưởng thép thành phố…”

“Con số thứ ba, 238, là số liệu tốt nhất mà xưởng thép thành phố từng đạt được. Con số này vừa đúng là số sản lượng trung bình của mười xí nghiệp luyện thép có hiệu ích tốt nhất trong nước…”

“Con số thứ tư, 262, là sản lượng bình quân theo đầu người/năm của ngành thép toàn thế giới, còn số liệu của xí nghiệp luyện thép số một quốc tế thì thôi, không viết ra làm gì, mục tiêu ấy quá xa xôi rồi…”

Viết xong mấy số kia, Thẩm Hoài lại lấy bút kẻ một đường nối mấy chữ số kia lại, thành một đường vòng cung parabol hướng lên.

“Bảng này nhỏ quá, những số liệu khác như tổng sản lượng, phần trăm thành thép không đủ để vẽ ra, nhưng sai lệch lớn đến đâu, chắc trong lòng mọi người đều rõ ràng.” Thẩm Hoài nói: “Cho dù có một số người vẫn chưa thật sự hiểu rõ, nhưng không quan trọng, yêu cầu của tôi, là từ hôm nay về sau, mọi người phải cố gắng mà hiểu cho rõ, thành thật làm việc và học tập cho tôi…”

Đám người Từ Khê Đình nghe vậy, tâm lý sôi trào, mặt nóng lên đầy kích động.

Dây chuyền mà xưởng thép Mai Khê đang sử dụng, có thể nói là công nghệ hoàn thiện nhất của thế giới đầu những năm 80, chí ít sẽ không phải lo lạc hậu về trình độ kỹ thuật, nhưng hiệu suất sản xuất phát huy ra được, thậm chí còn chưa bằng ¼ mức bình quân của top xí nghiệp đứng đầu trong nước.

Yếu tố tạo thành cục diện như hiện nay thì nhiều:

Thứ nhất, số công nhân không trực tiếp sản xuất cơ hồ bằng với số công nhân tuyến một, điều này trực tiếp kéo thấp sản lượng bình quân xuống gần một nửa.

Thứ hai, khâu thu mua nguyên liệu tồn tại vấn đề nghiêm trọng, vật liệu cho vào lò có chất lượng vô cùng tệ hại.

Thứ ba, hoàn cảnh vệ tinh, phục vụ sản xuất công nghiệp kém, điện lực, giao thông cung ứng không đủ.

Thứ tư, lực lượng kỹ thuật vừa mỏng vừa yếu, toàn xưởng có hơn 800 công nhân viên, kể cả những người tốt nghiệp trung cấp, thì số nhân viên chuyên nghiệp đạt chuẩn chưa đến ba mươi người.

Thứ năm, quản lý sản xuất lạc hậu nghiêm trọng, tố chất công nhân rất kém, kỷ luật lao động tản mạn, sự cố sản xuất là chuyện xảy ra như cơm bữa, hiện tượng lãng phí đã trở thành phổ biến.

Thứ sáu, bộ phận quản lý mang nặng tác phong quan liêu, xơ cứng, bị động, không đối phó được với biến chuyển thị trường. Quan hệ kiểu cạp váy mà lên trong xưởng rất phức tạp, cơ hồ mỗi khâu từ trên xuống dưới đều có kẻ ăn trong bới ngoài…

……………………

Cơ hồ tất cả những tệ nạn mà chế độ xí nghiệp công hữu trong nước đẻ ra đều tồn tại trên thân thể xưởng thép Mai Khê.

Tuy có thể đổ bởi hoàn cảnh, bởi đủ loại yếu tố tác động, nhưng là người phụ trách kỹ thuật thực tế trong toàn xưởng, là tổng phụ trách được Thẩm Hoài chính thức bổ nhiệm, trong lòng Từ Khê Đình không tránh khỏi cảm giác hổ thẹn.

Kể cả những nhân viên ban quản lý còn có chút tự tôn, không một ai dám trực tiếp ngẩng đầu lên đối mặt với Thẩm Hoài.

“Tôi sẽ dồn chủ yếu tinh lực của mình vào xưởng thép, nhưng vẫn phải phụ trách một bộ phận công tác trên thị trấn.” Thẩm Hoài nói: “Xưởng thép Mai Khê có thể đi đến bước nào, trên thực tế phải nhờ vào các vị ở đây. Tôi đã thông báo với bên công đoàn, ai trong số các vị không ở gần phụ cận xưởng, sẽ được bố trí nghỉ tạm trong túc xá. Các vị, nhiệm trọng mà đường xa a…”

Những vấn đề xuất hiện trong quy trình sản xuất, Thẩm Hoài tin rằng Triệu Đông, Từ Khê Đình và Từ Văn Đao, Phan Thành đều có thể phát hiện, đều có thể đề ra phương án chỉnh đốn thích hợp. Trọng yếu hơn, đây là cơ hội để bọn họ làm quen, dung hòa với bộ phận quản lý hiện có…

Thẩm Hoài nhìn lên đồng hồ treo tường, đã qua 9h đêm, hắn còn phải gặp Hà Thanh Xã một cái nữa, liền để thời gian còn lại cho đám Triệu Đông, Từ Khê Đình tự làm việc, trước khi đi còn dặn dò một tiếng: “Mọi người không cần làm việc quá muộn, tốt nhất đừng để quá 12h, 7h sáng ngày mai, tôi muốn thấy mọi người có mặt đông đủ tại đây…”