30.4.68
Vẫn buồn ư Th? Mấy cas thương nặng tưởng không sống nổi hôm nay đã ổn địnhcả rồi, những nụ cười trên khuôn mặt còn xanh mướt vì mất máu chẳng làmTh. vui đó sao? Vậy mà vẫn cứ buồn. Nỗi buồn thấm sâu trong lòng mìnhnhư những giọt mưa thấm sâu trong lòng đất của những ngày mưa dài rảrích này. Muốn tìm lấy những niềm vui vô tư nhưng không sao tìm được, bộ óc mình đã hằn những nếp nhăn suy nghĩ rồi, có cách nào xoá mờ đượcđâu. Có chăng chỉ làm được điều đó nếu bây giờ chỉ có một yêu cầu: điềutrị cho thương binh, xây dựng bệnh xả cho tốt ôi sao mình lại sinh ralàm một đứa con gái giàu mơ ước yêu thương và đòi hỏi với cuộc đởi quánhiều như vậy?
Hoàn cảnh của mình là sự ao ướccủa bao nhiêu người: gia đình êm ấm đầy đủ, bản thân đã và đang có điềukiện tiến bộ, được công tác hợp khả nàng, được chiếu chuộng… Nhưng vậythì có phải tại mình quá đòi hỏi hay không? Hãy trả lời đi hỡi cô Thùykhó tính và bướng bỉnh.
1.5.68
Một lần nữa đón ngày Quốc tế Lao động giữa rừng - đó là một ngày im lặng,dài và chìm ngập trong nỗi nhớ thương. Nhớ Hà Nội, nhớ ba má và các emvô kể, vừa chóp mắt giữa trưa mình đã thấy mình về gặp má và em trongngôi nhà ở trường Cán bộ Y tế, vẫn con đường nhỏ ấy, vẫn chiếc cổng nhàông Nghiệp ấy, mình chui qua những song cửa gãy để lọt ra ngoài đườnghồn nhiên như những ngày còn nhỏ. Xa nhà hơn một năm rồi, đây có phải là năm cuối cùng xa cách không? Bỗng dưng mình nhớ đến những ngay trước KN (không đọc rõ) vui và hy vọng tràn ngập… bây giờ (?)!... Thì hãy cứ như những hồi ấy đi, hãy nhóm lên niềm vui của kẻ chiến thắng đã cầm trongtay ấy đi, bài hành khúc khởi nghĩa còn vang bên tai đó “Xuống đường,xuống đường… dù phải hy sinh ta nào xá, giành lấy chính quyền về taynhân dân”.
4.5.68
Mình cắtđứt câu chuyện bằng sự im lặng. Trong bóng tối mình vẫn nhận thấy sự băn khoăn của hai người bệnh nhân đang nói chuyện với mình. Hình như họthấy được cái im lặng nặng nề đẫm nước mắt ấy của mình. Họ thương mìnhmột cách chân thành thắm thiết, nhưng họ càng nói mình càng thấy khổđau. Họ hỏi mình vì sao không đấu tranh cho quyền lợi chính trị, tại sao mình rất xứng đáng là một Đảng viên mà chi bộ không kết nạp. Vì sao, vì sao và vì sao ư? Ai mà trả lời được hở hai bạn mến thương. Quả tình tôi không thể trả lời được. Cái im lặng nặng nề của tôi cũng nói được vớicác bạn nhiều về sự bế tắc đó. Hầu như tất cả mọi người đều nói: “Trâmrất xứng đáng là một người Cộng sản” vậy mà vẫn không được đứng tronghàng ngũ ấy. Nào phải mình không thiết tha nhưng càng thiết tha chỉ càng thấy khổ đau mà thôi.
Mấy hôm nay rất buồn, ngày ngàynhững lá thư, những lời nói, những hành động tỏ lòng thương mến thiếttha vẫn đến với mình: Nhưng chính những tình thương ấy lại là những mồilửa châm vào một đống củi đã khô từ lâu. Tại sao mọi người thương mếncảm phục mà Đảng lại khắt khe hẹp hòi đối với mình?
5.5.68
M. ơi, Th. biết nói gì với M. đây? Vẫn thương yêu M. vô hạn nhưng tìnhthương trộn lẫn sự giận hờn trách móc. M. nói Th không hiểu M. ư? Đâucó, Th. hiểu M. nhưng hiểu hết chưa thì quả thật là chưa. Cho nên khôngthể nào không đau xót khi tất cả mọi người xung quanh vẫn nhìn Th. bằngđôi mắt xót thương. Cái đó đã làm Th. tự ái rồi. Một vết thương khôngthể hàn gắn. Đành vậy suốt đời ta sẽ mang nặng vết thương trong lòng!
Nghe M. đau nặng, buồn thương M. quá đỗi. Giá có Th. ở bên, Th. sẽ chăm sócM. như vai trò mà người ta đã định cho chúng ta (mặc dù sự thực khôngnhư vậy). M. ơi, anh không phải là của em, nhưng em muốn đem yêu thươngxoa dịu đau đớn cho anh. Bằng cách nào bây giờ? Một cái gì giống nhưlinh cảm bảo với Th. rằng rồi sẽ không được gặp M. nữa, lần chia tay ấysẽ là lần cuối cùng. M. đứng nhìn theo, Th. đi không ngoảnh lại, mặc dùbiết rằng một đôi mắt đen đang dõi theo Th. Những giây ở trong cánh tayngười đồng chí thân yêu ấy chỉ còn là một hình ảnh dĩ vãng xa xưa màthôi.
6.5.68
Rất nhiềuchuyện đau đầu hàng ngày vẫn xảy ra quanh mình. Thì đã tự nhủ rằng không thể đòi hỏi ở đâu chỉ có toàn người tốt kia mà, đã khẳng định “đời phải qua giông tố nhưng chớ có cúi đầu trước giông tố” mà. Thực ra giông tốđến với mình vẫn là những cơn giông của ngày cuối hè, nhẹ nhàng âm ỉ màthôi. Hãy vui lên đi, vui lên với những nụ cười trìu mến của những bệnhnhân đã dành cho mình. Vui lên với những tình thương chân thực mà đa sốnhững cán bộ trong huyện, trong tỉnh, trong khu quen biết đã dành chomình. Vậy là được rồi, Th. ơi, đừng đòi hỏi nữa. Đảng ư? Rồi Đảng sẽphải thấy. Quanh mình nhiều người thương mến cảm phục hơn là số ngườithù ghét. Xét cho cùng, họ có ghét mình cũng chỉ vì lòng ghen ty màthôi.
9.5.68
Sống ở đời phải biết khiêm tốn nhưng đồng thời phải có một lòng tự tin, một ý thức tựchủ. Nếu mình làm đúng hãy cứ tự hào với mình đi. Lương tâm trong sạchlà liều thuốc quý nhất. Phải hiểu điều đó để lấy điều đó làm cơ sở tựtin cho mình. Tại sao Th. cứ suy nghĩ hoài khi mà Th. biết rằng chuyệnđó Th. làm đúng? Cuộc sống đâu phải chỉ có tình cảm mà phải có lý trí,có hiểu thế hay không hở cô gái bướng bỉnh?
12.5.68
Hội nghị Pans! Đây là những ngày tháng năm của 1954 đấy chăng? Mình hồi hộp theo dõi tin tức, biết chắc chắn rằng thắng lợi có được trong hội nghịnày phải do thắng lợi trên chiến trường quyết định. Vậy thì hãy chuẩn bị tinh thần bước vào một đợt chiến đấu quyết liệt cuối cùng rồi sau đó ai còn, ai mất hãy hay. Dù còn dù mất cũng là những ngày vui bất tận khihoà bình chân chính trở lại trên đất nước chúng ta. Hơn hai mười năm rồi khói lửa đau thương vẫn trùm lên dải đất hiền lành. Nước mắt chúng tachảy nhiều rồi, xương máu cũng đổ nhiều rồi. Chúng ta có tiếc gì đâu đểđổi lấy độc lập tự do.
14.5.68
Một dòng chữ ghi trên bàn: "Chị Trâm thương nhớ của em…". Dòng chữ của San. Một chuyện giản đơn vậy mà mình cảm động. Tình thương với San ngày càng thắm thiết. Có lần ngồi nói chuyện với San, hai chị em (chị mà nhỏ tuổi hơn em) cãi nhau về chuyện nếu phải chết thì ai nên chết. Mình nhườngcho San sống bởi vì đời San chưa hề được hưởng sung sướng và bởi vì Sanlà đứa con duy nhất của một bà mẹ goá đã ở vậy nuôi con từ năm hai mốttuổi đến giờ. Vậy mà San cứ khăng khăng rằng mình phải sống, phải trở về với mẹ, với em, với Miền Bắc thân yêu đang trông đợi mình. Rõ vớ vẩn,chuyện không đâu vào đâu cả nhưng sao hai chị em đều cảm thấy thươngnhau hơn. Mình muốn đối với San bằng một tình thương chân thực, tronglành mà e rằng có ai hiểu lệch vấn đề đi không. San năm nay hơn mình batuổi, đã có vợ và con năm tuổi.
17.5.68
Chiến tranh còn tiếp diễn, chết chóc vẫn diễn ra hàng ngày, từng giờ từngphút, dễ như trở bàn tay vậy. Mới tối qua Thìn và anh Sơn còn cùng bọnmình trò chuyện. Thìn còn dặn Lệ mua vải may áo, đêm nay hai người ấychỉ còn là hai cái xác nằm dưới nắm đất của đất Đức Phổ mà lần đầu họđặt chân đến ấy rồi. Chết quá dễ dàng, không có cách nào đề phòng đượcnhững tổn thất ấy cả. Buồn làm sao!
Liên nói vậy màđúng: Hãy sống với nhau bằng tình thương chân thành đi kẻo rồi hối hậnkhi bạn mình đã chết rồi mới nghĩ rằng hồi còn sống mình đã không thương yêu, đùm bọc lẫn nhau. Riêng mình đã làm như vậy. Mà thật ra xưa naymình vẫn giàu tình thương với tất cả mọi người, một tình thương yêu rộng rãi nhưng rất đỗi chân thành. Tất cả bệnh nhân trong bệnh xá này trongnhững lúc đau ốm nặng mình đều đến với họ bằng tinh thần trách nhiệm,bằng tình thương thắm thiết đó cho nên dù xa lạ bao nhiêu rồi cũng thấycó một cái gì gắn bó với người thầy thuốc mà họ thấy rất gần với họ ấy.Họ gọi mình bằng hai tiếng "Chị Hai", họ xưng em mặc dù lớn tuổi hơnmình và họ vui đùa, làm nũng với mình nữa. Giữa những ngày gian khó ácliệt này, mình đã tìm lấy niềm vui, sự an ủi nơi họ. Còn riêng tư, không Thuỳ ơi, đừng nghĩ đến nữa, hãy gạt đi những áng mây đang nhóm lên ởcuối góc trời, đừng đề nó nổi cơn phong ba bão táp giữa tâm hồn Thuỳnhé.
20.5.68
Tiễn chân những bệnh nhân lên đường trở về đội ngũ chiến đấu, lẽ ra chỉ là niềm vui,vậy mà cả người đi lẫn người ở đều buồn thấm thía. Hơn một tháng nằm lại bệnh xá, những bệnh nhân ấy đã gắn bó với mình không phải chỉ là tìnhthương giữa người thầy thuốc với bệnh nhân mà trong tình cảm ấy có cảnỗi cảm thông sâu sắc giữa những người bạn. Hôm nay họ đi rồi, người rađi còn nhớ chăng những đêm dài trò chuyện những đêm mình đi trực. Nhớchăng những buổi cả cơ quan đi cõng gạo họ đã cùng mình xử trí một casthương, họ làm như những nhân viên thực thụ, đêm đến trong ánh đèn dầuhọ ngồi hí hoáy lau dụng cụ… những ngày ấy vui sao! Bao giờ gặp lại nhau và có còn được gặp nhau không hở những người bạn mến thương?
25.5.68
Những ngày u uất của tâm hồn. Có gì đè nặng trên trái tim ta. Đâu phải chỉ có một nỗi buồn của vết thương rỉ máu của con tim đó đâu? Mà còn có nhữnggì nữa kia? Những sự thiếu công bằng vẫn còn trong xã hội, vẫn diễn rahàng ngày; vẫn có những con sâu, con mọt đang gặm dần danh dự của Đảng,những con sâu mọt ấy nếu không bị diệt đi nó sẽ đục khoét dần lòng tinyêu với Đảng. Rất buồn mình chưa được đứng trong hàng ngũ của Đảng đểđấu tranh cho đến cùng. Có lẽ vì thế mà những người đó vẫn chần chừkhông đám kết nạp mình mặc dù tất cả Đảng viên trong chi bộ và rất nhiều người có trách nhiệm trong huyện, trong tỉnh này đã đôn đốc, thúc giụcviệc giải quyết quyền lợi chính trị cho mình. Càng nghĩ càng buồn. Muốntâm sự với những người thân về nỗi bực tức ấy nhưng rồi mình lại lặngthinh. Nói ra liệu có ai hiểu hết cho mình hay không? Có ai phải sốngnhững ngày nặng nề, u uất như mình hay không? Sống giữa những yêu thương mà không hề cảm thấy hạnh phúc, bởi vì luôn luôn có người ghen ghéttrước lòng yêu thương mà nhiều người đã dành cho mình. Đã đành rằng đờibao giờ cũng có hai mặt tốt và xấu, không bao giờ có toàm một mặt tốt,vậy mà sao Thùy cứ xót xa cay đắng mãi hở Thùy?
29.5.68
Ngày từng ngày vẫn trôi qua nặng nề. Công việc bận rộn làm mình quên đinhững chuyện bực bội nhưng rồi nó vẫn lại đâm nhói vào suy nghĩ nhưnhững cây gai nhức nhối. Tại sao vậy hở tất cả mọi người? Tại sao trongtay ta đã có vũ khí phê và tự phê mà không sử dụng để cho những ung nhọt của tư tưởng cũ cứ mọc dần trong một số cái đầu óc? Tại sao khi ta làkẻ đúng, khi ta là số đông mà không đấu tranh được với một số nhỏ, để số người đó gây khó khăn trở ngại cho tập thể? Đành rằng ở đâu cũng có kẻxấu người tốt, đành rằng sự mâu thuẫn là quy luật tất nhiên của xã hộinhưng không thể vì thế mà đầu hàng. Nhiệm vụ của ta là phải đấu tranhcho lẽ phải. Mà đã đấu tranh thì phải bỏ sức lực, phải suy nghĩ vàphảihy sinh quyền lợi cá nhân, có khi là cả cuộc đời mình, cho lẽ phải chiến thắng. Vậy đó Thùy ơi! Khi đã giác ngộ quyền lợi của giai cấp của Đảngthì suốt đời Thùy sẽ gắn bó với sự nghiệp ấy! Th. Sẽ đau xót khi sựnghiệp ấy bị tổn thương, TH sẽ sướng vui khi sự nghiệp ấy lớn mạnh – Cógì nữa đâu hở Th.?
31.5.68
Một cuộc chạy càn quy mộ nơi căn cứ, toàn bệnh xá di chuyển, vất vả vôcùng. Lòng mình nao nao thương xót khi nhìn thấy thương binh mồ hôi lấmtấm trên gương mặt còn xanh mướt, ráng sức bước từng bước một qua hếtđèo lại dốc. Sau này nếu được sống trong hoa thơm nắng đẹp của Xã hộiChủ nghĩa hãy nhớ và nhớ mãi cảnh này, hãy nhớ sự hy sinh của nhữngngười đã đổ máu vì sự nghiệp chung, vì ai mà chúng ta vất vả thế này hởcác đồng chí? Vì bọn quỷ cướp nước còn đang ở trên đất nước chúng ta cho nên… Ơi những người thương binh mà tôi thương yêu như những người ruộtthịt, hãy cười lên trong gian khổ, hãy giữa mãi mối lạc quan vô bờ bếnmà từ lâu nay các đồng chí đã giữ được dù trong hoàn cảnh khó khăn đếnthế nào!
1.6.68
Một buổisáng như sáng nay, rừng cây xanh tươi sau một trận mưa rào. Không giantrong lành mà sao lòng mình lại ngập tràn thương nhớ, nhớ miền Bắc vôvàn. Nhớ từ những hàng cây bên đường phố, những cây bàng, cây sấu láxanh bóng sau những cơn mưa và con đường nhựa sạch sẽ vào những buổisáng. Nhớ một căn phòng đơn sơ nhưng đầm ấm, buổi sáng râm ran tiếngcươic nói chen lẫn tiếng phát thanh từ chiếc radio để giữa nhà. Nhớ mẹ,nhớ ba, nhó Phương12 và tất cả những người thân yêu ngoài ấy. Bao giờtiếng súng chiến tranh chấm dứt để ta trở về với miền Bắc yêu thương?Liệu còn có được những ngày đoàn tụ ấy không? Chiến tranh là mất mát.Trên mảnh đất miền Nam nóng bỏng lửa khói này, hầu như 100% các gia đình đều có tang tóc. Chết chóc đau thương đè nặng lên đầu mỗi người dân.Nhưng càng đau xót, họ càng căm thù, càng thêm sức chiến đấu. Cuộc đờivà hoàn cảnh mỗi người ở đây là một bài học quý giá đối với mình. Đóchẳng phải là niềm vinh dự mình được hưởng hay sao?
Nhưtrong lá thư cậu Thao đã nói: “Đừng buồn Th. Nhé. Tất cả ngoài này đềuhướng về miền Nam thân yêu, ở đó ai ai cũng có ít nhất là một người thân đang chiến đấu”.
Th. ra đi bao nhiêu người ngoài đóđang dõi theo từng bước của Th. mong đợi và tin tưởng rằng Th. sẽ chiếnthắng. Th. đã chiến thắng trong mùa khô ác liệt vừa qua nhưng còn cần cố gắng nữa để chiến thắng cùng với cả đất nước và … Th. ơi hãy vượt quamọi đau buồn đang đè nặng lên trái tim. Hãy vui như nụ cười Th. vẫn ngụy trang trên nét mặt hàng ngày, đừng để có ai đó khẽ hỏi tại sao lạibuồn, vì sao mà đã ngụy trang rồi vẫn không giấu được nỗi buồn sau nụcười luôn mở ấy.
Chú Thích
12. Em gái Phương Trâm, kế liền Thùy Trâm