ĐƯỜNG LÊN BIÊN GIỚI
Ngày20 - 10 - 1978 đơn vị Đoàn 860 QK5* vẫn sinh hoạt bình thường, chúng tôi vẫn rathị trấn Phú Tài (nay là phường Trần Quang Diệu - Thành phố Quy Nhơn - Bình Định)mua củi và chở về cho chị nuôi, (không hiểu sao nhà bếp toàn là nữ, chuyện nàycó nhiều điều bí mật lúc nào sẽ kể…) hoàn toàn không biết rằng chiều nay lúchai giờ sẽ hành quân về biên giới Tây nam, và thật ra hồi đó chúng tôi cũngkhông nghe gì về tình hình biên giới và mối quan hệ Việt Nam - Căm đang xấu đi.
* QK: quân khu (BTV Gác Sách)
Ngủdậy lúc một giờ và vẫn công tác bình thường, tôi được phân công chất lại đống củiban sáng mua về. Đang nghỉ giải lao thì nghe báo động, nhanh chóng chạy về Cmang ba lô tập hợp trên sân D. Một đoàn xe Zin130 dính đầy đất đỏ Bazan từ từvào cổng… Điểm danh… Lên xe… Khởi hành…
Rađến ngã ba Phú tài (giao lộ giữa QL1 và Đường xuống TP Quy nhơn về hướng đông)tôi nhìn thấy ông cụ thân sinh tôi và cô ấy… (các bác đừng hỏi thêm nhé) đangđi về hướng đơn vị tôi ở cũ, tôi chỉ kịp kêu tiếng “Cha ơi… Cha” và vẫy taynhưng không ai thấy, vì xe chạy khá nhanh (quên mất kêu tiếng Em ơi đến giờ vẫnân hận mãi). Ra đến cầu Bà Gi xe quẹo trái về hướng QL19 lên Tây Nguyên.
[Chúcbạn đọc sách vui vẻ tại www.gacsach.com -gác nhỏ cho người yêu sách.]
Xevượt đèo An Khê, và đây là lần đầu tôi biết đèo là gì… Xe vượt đèo Mang Giangvà nghỉ chân trên đỉnh đèo ăn cơm chiều lúc năm giờ, ánh nắng đã nhạt dần vàtôi bắt đầu cảm thấy lạnh. Bữa chiều là một nắm cơm vắt ở giữa có miếng thịtheo kho mặn, và thật tình chúng tôi cũng không ăn được vì đang trong trạng tháibồn chồn... Cơm xong xe chạy tiếp, lúc này tôi mới ngoái cổ nhìn về hướng đôngquê hương Bình Định của tôi... chỉ còn là làn sương mờ giữa núi rừng trùng điệp...Đến thị xã Gia Lai khi thành phố đã lên đèn và nhìn thành phố với cảnh tấp nậpcủa nó mà hồi tưởng lại tối hôm qua... Xe quẹo trái và chạy thẳng, trời Tây Nguyênâm u tĩnh lặng đến lạ lùng chỉ còn tiếng xe bon… bon và những tiếng thở dài loâu, xe lại quẹo phải và chạy trên những con đường đất đỏ bụi mù (QL19) xe nàykhông thấy xe kia dù chỉ cách nhau vài chục mét, chúng tôi vượt qua Chư Prông,nông trường trà Bàu Cạn... và màn đêm bao phủ khi xe tiến về hướng Đức Cơ, đếnkhoảng chín giờ tôi xe chúng tôi dừng lại, trăng qua rằm đã mọc qua những ngọncây thấp, xuống xe tại sân bóng đá của trung đoàn 95 điểm danh và phân chia trạitheo từng B, trại là những lều bạt quân sự được căng dây ở các hướng, thấy có vẻchật chội tôi ra ngoài trại để cột võng nằm, đâu biết rằng khoảng nửa đêm sươngxuống, con sẽ biết lễ độ thế nào là cái lạnh của xứ sở cao nguyên, nửa đêm lạnhquá tôi không thể chen vào trại được nữa và lững thững đi về nơi có ánh lửa,thì ra đấy là nơi mà anh em Đoàn 860 đưa quân lên Tây Nguyên, đang “gác” chúngtôi. Các anh nhường chỗ cho tôi nằm canh đống lửa và chỉ năm phút sau tôi khôngbiết gì nữa, căn bệnh này vẫn còn duy trì mãi cho đến bây giờ. Đêm đầu tiên ở caonguyên..
Sánghôm sau thức dậy, em mới biết thế nào là rừng, rừng ơi là rừng... Tám giờ sángmà màn sương còn bao phủ cả doanh trại, nhìn dòng suối chảy qua thấy nó bốckhói “hiện tượng hóa học gì đây?” Chả quan tâm. Cả đội hình vệ sinh sáng ngay bờsuối... tán dóc… chờ đợi... chả thấy cơm nước gì cả.
Thiếutá Tạ Như Quỳnh (không rõ lúc đó ông là Chính ủy hay P. chính ủy eBB95?) đến gặpgỡ và nói chuyện, chắc các bác cũng hiểu ông nói cái gì rồi, và em thích nhấtcâu “Tỉnh Nghĩa Bình là địa phương có truyền thống đấu tranh cách mạng, trungdũng, kiên cường… Oai chưa (Nghĩa Bình là tỉnh cũ bao gồm tỉnh Quảng Ngãi vàBình Định ngày nay).
Nghithức bàn giao quân... [email protected] ngày nay thuộc đơn vị trinh sát. Do những đặc điểmnhư sau: Mắt to, người to, vạm vỡ (dân biển mà) đẹp trai nhưng hơi đen (dạ conbiết thân phận con) trình độ văn hóa trên chuẩn (thật 100%) (anh em nào khôngtin tôi miêu tả xin PM cho bác TQ Nam; Thanglong69… để biết thêm chi tiết) Từngày đó cuộc đời em là lính trinh sát cho đến ngày em giã từ vũ khí. Phân bổxong là cuộc hành trình về các đơn vị một quãng đường khá xa để về F bộ 307nhưng cứ thắc mắc là tại sao cơm chưa có... Trên lưng ba lô với đủ thứ đồ chơicủa thằng lính lẽo đẽo vượt qua các cánh rừng cao su Đức Cơ do các chị em củaTrung đoàn 746 trồng, sao bộ đội nữ ngày ấy em nào cũng hình vuông trông dễthương cực, chị em nhìn cánh bộ đội hành quân ngang qua cứ hỏi ở tỉnh nào? Và lắcđầu thất vọng, vì chị em quê ở Bình Trị Thiên. Đến một doanh trại bộ đội thì giảilao hình như anh em vừa mới ăn cơm xong, thau chậu chưa kịp dọn, lính nhà tavào kiếm nước uống thấy còn ít cơm dư, canh dư... chơi luôn, một anh chơi đượccả đội hình chơi được và thế là trong chớp nhoáng thau chậu của đơn vị này anhnuôi buổi chiều khỏi phải rửa.
KhuF bộ nằm trong một ngọn đồi bằng lăng khá lí tưởng, cảnh quan đẹp, thoáng mát,những dãy nhà tranh ba gian thưng bằng tre gọn ghẽ, tươm tất, nhưng không thấylính nhà ta, lát sau thấy một số anh em đi tới hỏi chuyện thì biết cả Sư đoànđã vượt sang bên kia biên giới, và đây là số anh em bị thương nay ra viện chờtrở về đơn vị cũ, trong này có một số anh trinh sát F... chuyện nhỏ, chuyện to,chuyện gánh gồng đua nhau mà kể.
Buôichiều thấy anh nuôi của d3 e95 mang đến một nồi cơm to tướng (nồi quân dụng) vàchia cơm, lính mới phải lấy nón cối mà đựng cơm vì anh nuôi bảo các đơn vị đi hếtrồi không còn ai nên cố gắng khắc phục (lần đầu tiên có thêm vốn từ vựng khắcphục). Trên nón cối ngày ấy không anh nào không ghi một câu nào đó cho có vẻ đờichút xíu, chẳng hạn như: vovanha HT 5a3872 Phú Tài (trí nhớ tôt lắm đó các bác)hoặc có anh ghi: Nhớ Mẹ, chưa vợ 100% (cái này không có tương đối thì phải). Mộtbuổi cơm đầu tiên của đời lính báo hiệu một cuộc đời binh nghiệp với bao nỗigian truân. Chiều tối một chiếc xe DOG chở hàng đến không gì ngoài súng AK, cuốcxẻng, tăng đi mưa... có anh thì nhận xẻng, anh thì súng... có cái này thì khôngcó cái kia vì là tải hàng chứ không phải là cấp phát. Tôi với truyền thống đạođức của cha ông để lại được nhận khẩu AK mới tinh còn nằm trong bọc giấy dầu, vấtvả cho đêm ấy phải dùng nước sôi để lau chùi cho sạch vết dầu súng… Đêm tĩnh lặng,xa xa nghe tiếng súng từ biên giới vọng về chỉ cách 5 km. Nằm miên man nghĩ mọithứ về ngày mai lên biên giới, với bao điều mới lạ, và bệnh nằm xuống là ngủnhư chết đã đưa em qua giấc ngủ thứ hai của đời người lính lúc nào không biết.
Kháiquát từ Quy Nhơn theo đường 19 lên Đức Cơ quan K tới Preah Vihear.
Thịtrấn Phú Tài, bây giờ thuộc TP. Quy Nhơn, nơi đoàn 860 đóng quân (bên phải haytrái bác VVH?) đi chợ.
Và ngã ba chia tay, nơi bác VVH thoảng thốt “Cha...cha...” mà quên kêu “Em... em.”
Quacầu Bà Gi, quẹo trái, theo đường 19 lên Tây Nguyên...
Nôngtrường Bàu Cạn, Chư Prông, nơi bác VVH qua là Tân Lạc - Thị trấn Chư Prông ở dướimột chút (đã kiểm tra trên Gúc). Và bác vovanha trải qua 1 “đêm rừng Đức Cơ,”đó là nơi bác ấy chuẩn bị “vượt biên.”
Sángngày 22/ 10/ 1978 cuộc hành trình của người lính biên giới Tây nam bắt đầu. Đượclệnh thức dậy từ rất sớm, chuẩn bị xong xuôi mọi thứ, anh nuôi mang cơm đếntheo chế độ một nóng cộng một lạnh (ăn nóng tại chỗ và mang theo cơm vắt),cũngđói quá do mấy bữa trước ăn uống thất thường, hơn nữa trước giờ vượt biên sangngoại quốc nên chế độ cũng hơi cao chút, không một lời bàn tán trong bữa cơm, tấtcả đều biết rằng lát nữa đây mọi thứ đều có thể xảy ra…
Tập hợp... Quán triệt một số điềutrên đường đi, đến lúc này mới biết rằng chiến tranh đang đến rất gần, chưa đầy5 km sáng nay xe về nhận quân còn kiêm thêm việc đưa tử sĩ của đồn biên phòng23 công an NDVT bị địch tập kích tối qua. Khẩu AK mới tinh và ba băng đạn quànglên vai... Xuất phát.
Nhữnganh em có súng đi trước cùng với anh em lính cũ dẫn đường, còn lại đi sau cự li20 m mỗi người và phải duy trì trên suốt chặng đường. Quốc lộ 19 mùa mưa quá xấukhông thể đi bộ được, hơn nữa để giữ bí mật toàn bộ đội hình phải xuyên rừng. RừngĐức Cơ cây bằng lăng khá nhiều, những thân cây bạnh gốc đứng sừng sững cả mộtcánh rừng, đoàn quân chậm rãi tiến về biên giới. Đi được khoảng hơn một giờ thìđến biên giới giữa hai nước, ghé vào đồn 23 nghỉ giải lao chứ không dám ở ngoàirừng vì chúng mới đánh bọc hậu tối qua, được lệnh không đi theo trục QL19 vì cókhả năng địch đang phục, nên phải cắt rừng đi tiếp, lần đầu tiên mang nặng trênvai đi đường dài ai cũng thấm mệt, lưng áo đã ướt đẫm, đang đi bỗng chốc súng nổchát chúa và đạn băng qua đầu, lính công binh f309 đi mở đường gặp địch nổ súngcách đội hình khoảng 200 m, phân tán đội hình vào các gốc cây và các anh emlính cũ quan sát để bắt liên lạc với f309 tiếng súng càng lúc càng lùi dần vềphía đội hình thì ra anh em c15 công binh của e31 bị địch vây đánh, mười lămtay súng cả cũ và mới chuẩn bị, nhưng may quá địch không dám tấn công thêm nữavì nó biết đã gần ra đường 19. Buộc phải quay lại biên giới chứ không thể đi đượcnữa, tất cả vào các vị trí chiến đấu của đồn 23 chờ lệnh trên. Khoảng hơn mộtgiờ sau thấy có bộ đội xuất hiện phía trước và anh em CANDVT* ra hiệu bình tĩnhvì F cho một c của e95 mở đường về biên giới, sau này mới biết là e31 đang dichuyển quân từ Đức Cơ sang để chuẩn bị đánh điểm cao điểm 328 bắc đường 19, mayquá chừng, đội hình bám theo anh em 95 đi dọc theo đường 19, khi qua ngầm Ô GiaĐao (Phum Kampa Du 2 có dòng suối cắt qua đường 19) một cảnh tượng quá sốc khithấy có tám tử sĩ đã bỏ trong bọc ni lông để nằm kề bên suối chờ xe thông đườngchở về nghĩa trang Đức Cơ, đây là trận địa pháo của mặt trận chi viện cho cácđơn vị nhưng cũng bị địch tập kích liên tục, chúng đánh theo kiểu đeo bám tớicùng. Đơn vị trinh sát của f307 nằm ở Pu nhai nam đường 19 cạnh E bộ E95, lựclượng đi phối thuộc cùng e95 khoảng mười lăm người phụ trách là anh Trường ctrưởng, thấy lính bổ sung cho đơn vị anh có vẻ vui hẳn lên dù không nhiều lắmchỉ hai mươi anh em, anh khẩn trương phân tán về các hầm vì mới ngày hôm qua nócối vào đây làm bị thương một anh lính năm 1976 do chủ quan. Lúc này tiếng súnggần như nổ xung quanh liên tục, và thỉnh thoảng pháo 105 của trận địa pháo bêncạnh nhả đạn, toàn bộ đơn vị đều trú ẩn trong hầm và khi có chuyện thì ra hàochiến đấu hoặc nếu pháo kích thì chui vào hầm chữ A. Đang là mùa mưa nên hầm bịngập nước anh em phải chặt cây bó thành bó bõ xuống mặt hầm để di chuyển qua lại.Ổn định xong thì anh em được lệnh nghỉ ngơi, anh nuôi nấu thêm mấy xuất cơm chứkhông dùng cơm nắm và món ăn đầu tiên đời lính biên giới là thịt bò hộp Trung Quốcloại 400 g và canh thịt gà hộp nấu với lá giang rừng. Cả buổi chiều phải mấy lầnchui xuống hầm vì nó bắn cối vào xung quanh đơn vị. Chiều đến ăn cơm sớm vàphân công gác đêm, ưu tiên cho lính mới được nghỉ sau một chặng đường dài vượtbiên ra ngoại quốc. Và đêm ấy là đêm đầu tiên ngủ hầm, giấc ngủ được ru bằng nhữngtiếng nổ của các loại đạn nổ xung quanh…