Mỗi người đều khátvọng đời này có thể tìm được một nơi chốn để linh hồn nghỉ ngơi, nuôidưỡng tình cảm, yên thân gửi phận ở đó. Có lẽ nơi đây chẳng phải là quêhương, không nhìn thấy thấy phong cảnh thiên nhiên thuần phác thuở nhỏ,nhưng có khi còn hơn cả quê hương.

Mỗi người đều khát vọng đờinày có thể tìm được một nơi chốn để linh hồn nghỉ ngơi, nuôi dưỡng tìnhcảm, yên thân gửi phận ở đó. Có lẽ nơi đây chẳng phải là quê hương,không nhìn thấy phong cảnh thiên nhiên thuần phác thuở nhỏ, nhưng có khi còn hơn cả quê hương. Có thể thu nhận một lữ khách chân trời là đủ đểthấy nó có lòng dạ rộng rãi khoan hậu. Chúng ta đều là người mệt mỏi với số mệnh bôn ba trên thế gian này, vắng lạnh rong ruổi nơi đường nganglối dọc, không biết cuối cùng rễ mọc ở chốn nào, lại sẽ quay về chốnnào.

Tsangyang Gyatso trải qua biển biếc nương dâu, đời ngườibiến đổi, nhiều năm trôi dạt đã khiến Ngài chán ngán. Mãi đến khi gặp gỡ Alxa Nội Mông Cổ, một vùng đất có thảo nguyên, qua bích và hoang mạc.Đối với nhiều người, mảnh đất này quá đỗi bình thường, chẳng có baonhiêu phong cảnh đẹp đẽ. Nhưng Tsangyang Gyatso lại có tình cảm vừa gặpđã xiêu lòng đối với nơi này, vì Alxa đã cho Ngài cảm giác an toàn,phong tục dân gian chất phác ở đây khiến Ngài có một cảm giác mơ về quêcũ. Phiêu bạt hồng trần mười năm, Tsangyang Gyatso không phải chỉ đơnthuần thưởng thức phong thổ nhân tình các nơi, Ngài đang lưu vong, bịbức bách bởi thế lực của Lha-bzang Khan, Tsangyang Gyatso sống nhữngngày trốn chui trốn nhủi. Do đó mười năm này nếm đủ gian nan, tuy cứurỗi được nhiều dân chúng, nhưng bản thân chưa từng được yên ổn thực sự.

Alxa từ đó đã là quê hương thứ hai của Tsangyang Gyatso, tên tuổi Ngài đãtừng khiến gió mây xao động ở thành Lhasa, người dân Tây Tạng ngày đêmtruyền xướng tình ca của Ngài. Còn ở Alxa, mọi người truyền tụng đủ mọisự tích của vị thần bảo hộ thảo nguyên này, các phiên bản mới khôngngừng được sinh ra. Trong “Bí truyện” của Ngawang Lhundrup Daji, đã ghichép nhiều thần tích linh dị của Tsangyang Gyatso. Dường như Ngài thậtsự là một vị Phật sống rơi xuống trần gian, có thần thông và pháp lực vô tận, mà tất cả sứ mệnh của Ngài, đều là vì hoằng dương Phật pháp, tạophúc sinh linh, phổ độ chúng sinh. Khiến mọi người tin tưởng, ở thảonguyên Alxa thật sự có một nhân vật thần kỳ như vậy, một vị Phật sống từ bi như vậy.

Có lúc rất khó tin, chính vì lần chạy trốn ở hồThanh Hải, khiến Tsangyang Gyatso sau khi nếm đủ trăm vị đã triệt đểbiến thành một người khác chăng? Một vị Phật không còn phong hoa tuyếtnguyệt viết thơ tình, mà tâm niệm chúng sinh? Từng ngồi trên ngai Phậtchót vót, chỉ muốn lưu lạc chân trời, vì một tình yêu, có thể không cầnnhững tín đồ phủ phục dưới chân; giờ đây lưu vong ở dân gian, lại chỉnghĩ đến trăm họ, chỉ muốn vì họ mở rộng cánh cửa trong lòng, miễn điluân hồi bể khổ. Có lẽ chặng đường sinh mệnh thật sự sẽ triệt để thayđổi một người, người quen thuộc sẽ biến thành xa lạ; người ác độc sẽbiến thành lương thiện; người ích kỷ sẽ biến thành vô tư.

Sống,chẳng qua là thời gian một đóa hoa nở; chết, cũng chẳng qua là khoảnhkhắc một phiến lá rụng. Có những người bằng lòng nghĩ rằng TsangyangGyatso như một đóa hoa rụng rực rỡ chết đi, kết thúc truyền kỳ một đờicủa Ngài ở hồ Thanh Hải. Có những người lại muốn nghĩ rằng Ngài giốngnhư cỏ cây bền bỉ mà sống, phiêu bạt ở nhân thế, vì niềm tin Thiền Phậtcủa Ngài. Cỏ cây nhân gian, vội vã đã là một đời, nhưng chúng ta luôn hy vọng hoàn mỹ, tình duyên dang dở có thể kết liễu, tâm nguyện lâu nămchưa hoàn thành có thể tròn vẹn. Một quyển “Bí truyện” đã giải mộng chobiết bao người, lại đập tan sự hoàn mỹ ban sơ của biết bao người?

Từ khi Tsangyang Gyatso đến Alxa, nhiều sự tích kỳ dị xảy ra ở đây đã được mọi người tranh nhau truyền tụng. Còn vương gia A Bảo, người thống trịcao nhất của Alxa, cũng đã nghe nhiều truyền kỳ về Ngài. Vương gia A Bảo liền lệnh cho trưởng giả có thân phận của Alxa đi mời Ngài đến, và đích thân dẫn quan viên cùng tín đồ nghênh đón ở vương cung, long trọng tiếp đãi vị thánh tăng này. Tsangyang Gyatso chẳng khi nào tiết lộ thân phận của mình với bất cứ ai, những năm nay Ngài đi lại giữa dân gian, đóngnhiều vai trò khác nhau. Ở Alxa, Ngài chỉ là một nhà sư có trình độ Phật học cao thâm, không ai biết Ngài từ nơi nào đến, cũng không ai xét nétquá khứ của Ngài.

Vương gia A Bảo là một người độ lượng cởi mở,cũng có tấm lòng thành kính đối với Phật giáo Tạng truyền, ông cùng ĐạtLai có ngọn nguồn rất sâu. Vì mấy năm sau, ông sẽ nhận ủy nhiệm củatriều Thanh, đến Litang thuộc khu Tạng Tây Khang, hộ tống KelzangGyatso[1] người Litang đến Lhasa cử hành điển lễ tọa sàng, vị KelzangGyatso này chính là linh đồng chuyển thế của Đại Lai thứ 6 mà dân giannhận định, tức Đại Lai Lạt Ma thứ 7.

[1] Kelzang Gyatso (Cách Tang Gia Mục Thố, 1708-1757): Đạt Lai Lạt Ma thứ 7

Vương gia A Bảo cùng Tsangyang Gyatso gặp nhau ở Alxa, cũng là duyên phận của ông với Phật. Họ vừa gặp như đã quen biết, chuyện trò rất vui vẻ. Vương gia A Bảo bị thu hút bởi khí độ phi phàm của Tsangyang Gyatso, cũng bịthuyết phục bởi vẻ từ bi và ung dung toát ra giữa vầng trán của Ngài,bèn khẩn khoản mời Ngài đảm nhiệm chức Thượng Sư của Alxa, suốt đời lưutrú ở đây, tạo phúc chúng sinh. Còn Tsangyang Gyatso sớm đã có cảm tìnhvới mảnh đất này, Ngài đã nhận định Alxa là chốn về kiếp này của Ngài.Do đó Ngài đã nhận lời mời của vương gia A Bảo, kết nên Phật duyên vớinơi đây, vì chúng sinh nơi đây mưu cầu phúc báo.

Năm 1717,Tsangyang Gyatso ba mươi lăm tuổi, nhờ sự quan tâm chiếu cố của vươnggia A Bảo, danh tiếng càng thêm truyền xa ở Alxa. Ngài cũng dốc hết pháp lực của mình, bảo vệ tất cả sinh linh của mảnh đất này. Năm đó,Lha-bzang Khan bị quân đội Dzungar giết chết, Yeshy Gyatso Đạt Lai thứ 6 do Lha-bzang Khan lập bị nhốt trong tu viện núi Dược Vương[2], vị ĐạtLai giả vô tội này lặng lẽ chết đi bảy năm sau đó. Dân gian Tây Tạng vẫn bàn luận câu đố về sự mất tích của Đạt Lai thứ 6 Tsangyang Gyatso, đồng thời sôi nổi hưởng ứng Kelzang Gyatso, linh đồng chuyển thế của Đạt Lai thứ 6 làm Đạt Lai mới.

[2] Núi Dược Vương (Chokpori): một ngọn núi ở Lhasa, được xem là núi thiêng của Kim Cương Thủ Bồ Tát.

Những năm nay, Tsangyang Gyatso hóa danh làm Ngawang Chödrag Gyatso[3], dungoạn các nơi như Ấn Độ, Tây Tạng, Tứ Xuyên. Lúc đó vương gia A Bảo hơihoài nghi về thân phận của vị thánh tăng hóa danh làm Ngawang ChödragGyatso này. Ông thậm chí cảm thấy Ngài chính là Đạt Lai thứ 6 TsangyangGyatso đã mất tích ở hồ Thanh Hải. Nhưng Tsangyang Gyatso trước sau làkhâm phạm của triều đình Đại Thanh, do đó không tiện nói toạc ra, chỉtin thờ Ngài làm Thượng Sư của Alxa, từ đó đối với Ngài càng thêm kínhyêu và quan tâm.

[3] A Vượng Khúc Trát Gia Mục Thố.

Cònvương phi của vương gia A Bảo - công chúa Đạo Cách Hân, thấy vương gia A Bảo và trăm họ ở Alxa tin thờ Tsangyang Gyatso như thế, thì hơi khôngtán thành. Vương phi A Bảo là vị Hòa Thạc Cách Cách đầu tiên của vươngtriều Mãn Thanh được gả đến Alxa, từ nhỏ rất được ân sủng, quen đượcnuông chiều. Ở kinh thành bà cũng từng nghe không ít câu chuyện truyềnkỳ về cao nhân giang hồ, do đó không hề để ý nhà sư vân du bốn phươngmới đến này. Sau đó qua mấy lần tiếp xúc, bà cũng bị khí độ và pháp lựcsiêu phàm của Tsangyang Gyatso thuyết phục sâu sắc, thậm chí tự cho mình là đệ tử thành kính, quyết ý trọn đời đi theo vị Thượng Sư truyền kỳnày.

Nghe nói vương phi A Bảo còn dùng tóc của mình làm một búitóc đội đầu cho Tsangyang Gyatso, khảm lên các loại châu báu, tinh xảocực kỳ. Đến nay ở tu viện Guangzong[4] của Nội Mông Cổ vẫn bảo toàn hoàn hảo búi tóc do vương phi A Bảo dùng tóc kết thành và một bộ phận y phục trang sức, những tín đồ thành kính mượn đó để tưởng nhớ, năm xưaTsangyang Gyatso thật sự lưu lại dấu chân ở Alxa, đồng thời kết nênduyên xưa với vương gia và vương phi A Bảo. Trong di vật của TsangyangGyatso, người đời sau còn phát hiện tóc của phụ nữ, càng chứng thực thói phong lưu đa tình của vị Phật sống trẻ tuổi này. Truyền thuyết đẹpbuồn, ở Tây Tạng, ở thảo nguyên Alxa, vì có những truyền thuyết này, tỏra càng thêm thần bí, khiến người hướng đến.

[4] Tu viện Guangzong (Quảng Tông): còn gọi là Nam Tự, là tu viện lớn nhất của Alxa, Nội Mông Cổ.

Trung thu năm đó, nhân dịp vương phi A Bảo - công chúa Đạo Cách Hân về kinhtriều kiến, bèn mời Tsangyang Gyatso cùng đi. Thế là Tsangyang Gyatsodẫn theo mấy đệ tử, theo công chúa Đạo Cách Hân vào kinh nửa năm, ngụtại vương phủ Alxa ở Thập Sát Hải[5]. Thăm Hoàng Tự, Hoàng Cung, xemPhật lớn làm bằng gỗ đàn hương do Yeshy Gyatso dâng ở cung Ung Hòa[6].Vương phi A Bảo luôn chăm sóc chu đáo, rất mực cung kính đối với ThượngSư, khiến kẻ trên người dưới trong vương phủ đều vô cùng tôn sùng nhà sư thân phận đặc thù này. Tsangyang Gyatso là Phật sống, trên người Ngàinhất định có một khí chất không giống với người thường, diện mạo tuấntú, tính Phật từ bi của Ngài khiến người không thể kháng cự.

[5]Thập Sát Hải: là ba hồ Tiền Hải, Hậu Hải và Tây Hải trong nội thành BắcKinh. Vì xung quanh có mười chùa miếu nên gọi là Thập Sát Hải.

[6] Cung Ung Hòa: nằm ở khu Đông Thành, Bắc Kinh, là tự viện Phật giáo Tạng truyền lớn nhất trên đất Hán.

Ở cửa Đức Thắng, Tsangyang Gyatso tận mắt nhìn thấy tình cảnh con cái vàngười nhà của Đệ Ba Sangye Gyatso bị áp giải vào kinh. Đệ Ba SangyeGyatso từng gió mây bất tận, nắm giữ cục diện chính trị Tây Tạng mấymươi năm, sau khi đầu rơi xuống đất, hào hoa phú quý của hôm qua đềuchìm vào khói bụi. Người chết đã đành, người sống tội gì, vậy mà họ vẫnphải chịu sự trừng phạt khắc nghiệt vì lỗi lầm của quá khứ. Nhưng họthật sự sai sao? Thắng làm vua, thua làm giặc, định số ngàn xưa chẳng ai có thể thay đổi. Ngắm từng khuôn mặt dính đầy gió bụi, nhớ đến nhữngchuyện tiền nhân quá vãng, Tsangyang Gyatso cảm khái muôn vàn.

Mười năm gió mưa không tự chủ, hôm nay Ngài đất khách gặp người quen, lại là tình cảnh thế này. Bất kể Đệ Ba Sangye Gyatso từng gây tổn tương thếnào đối với Tsangyang Gyatso, nhưng chung quy từ đầu đến cuối, y làngười thân mật nhất trong cung Potala của Ngài. Cũng chỉ có SangyeGyatso thật sự từng bảo vệ Ngài, đồng thời từng dạy Ngài kinh điển Thiền học, khiến Ngài được lợi ích cả đời. Giờ đây Tsangyang Gyatso nhìnngười nhà của Sangye Gyatso luân lạc đến đây mà lại bất lực, ngoài thanthở, Ngài còn có thể làm gì?

Ai nói Phật sống sinh ra đã có sứcmạnh của thần, có thể hô mây gọi gió, có thể độ hóa chúng sinh? Trongnhân gian mênh mang, có lúc Phật cũng không ngăn nổi một chút sóng gió,vì định luật nhân quả, ý trời khó trái. Khi xót xa bứt rứt, Phật cũng sẽ rơi lệ.