Lời thề trong dĩ vãngđều thành mây khói. Câu chuyện của ngày hôm qua cũng đã kết thúc.Tsangyang Gyatso nên hiểu rõ, tươi héo vô ý, hợp tan tùy duyên. Chỉ làkhi Ngài đứng trên bờ sông thời gian, ngắm bóng hình của kiếp phù du,vẫn cảm khái muôn vàn.

Trên đời này quả thật có quá nhiều chuyệnsơ suất ngẫu nhiên, rất nhiều bỏ lỡ, rất nhiều lướt vai, khiến người dởkhóc dở cười. Rất nhiều người thích sắp xếp sẵn hành trình cho mình, ghi chép hết những việc muốn làm vào trang sách của đời người. Nhưng sự đời muôn vàn biến hoá, quá trình có lẽ còn có thể đoán trước, kết cuộc lạiluôn nằm ngoài dự liệu. Thế là chúng ta không ngừng thêm bớt sửa đổitình tiết, không ngừng nhân nhượng cầu toàn, đến cuối cùng, giữa tưởngtượng và thực thế lại khác biệt một trời một vực.

Cung Potala,một tòa cung điện đẹp đẽ trên cao nguyên Tây Tạng, một sân khấu tô vẽđậm mực của nhân gian. Biết bao linh đồng chuyển thế xóa đi quá khứ,thay đổi tâm tình ở đó. Thế nhưng không phải bạn nghe theo ai, người đósẽ cho bạn mãn nguyện. Tsangyang Gyatso dùng thời gian ba năm, muốn đổilấy quyền trượng cho rằng theo lý đương nhiên thuộc về Ngài, cuối cùngcũng chỉ như bọt nước, chớp mắt đã tan. Ví như chúng ta nghĩ đủ mọi cách muốn uống một tách trà, nhưng vì thời gian chờ đợi quá dài, cầm trongtay đã nguội lạnh, uống vào đã không phải là mùi vị ấy nữa. Nhưng nhưvậy, ít nhất chúng ta vẫn ngửi được hương thơm của trà, còn TsangyangGyatso, ngồi trong cung điện sâu thẳm trống trải, chỉ cảm nhận được nỗiquạnh quẽ và bất lực vô biên.

Có người nói, Tsangyang Gyatso may mắn. Giờ đây nghĩ lại, Ngài quả thật may mắn hơnĐạt Lai Lạt Ma mấy đời trước đó. Những linh đồng chuyển thế ấy từ nhỏ đã phải tiếp nhận học tập Phật giáo chính quy, họ nào có tuổi thơ vô tư,thời gian lãng mạn. Còn Tsangyang Gyatso, mười lăm năm nay không hề biết thân phận của mình, Ngài trải qua những ngày tháng đơn thuần đẹp đẽnhất của đời người mà không có bất cứ áp lực và gánh nặng nào. Mười lămnăm dài, dùng vui vẻ của mười lăm năm, đổi lấy năm tháng sau này thânbất do kỷ, cũng là xứng đáng.

Thế nhưng không ai quy định rằng,Tsangyang Gyatso phải hài lòng, phải trả giá vì quá khứ hạnh phúc củamình. Dù Ngài ở cung Potala, khổ tu ba năm, cũng không thể bù đắp cơduyên đã từng lỡ mất. Bắt đầu từ khi Đệ Ba Sangye Gyatso dự tính giấukhông phát tang đối với cái chết của Đạt Lai thứ 5, Tsangyang Gyatso đãmất đi thời cơ tốt nhất để trở thành Đạt Lai thứ 6. Sangye Gyatso làmsao nỡ dễ dàng nhường lại chính quyền nắm giữ mấy mươi năm cho một đứatrẻ đã buông thả chốn nhân gian mười lăm năm, y thật sự yên tâm sao? Dùhiện tại Tsangyang Gyatso đã có thành quả tu luyện ba năm, đối vớiSangye Gyatso, còn xa mới đủ tiêu chuẩn trong lòng y. Tài thao lược kiệt xuất của Đạt Lai thứ 5 Lobsang Gyatso đã bén rễ sâu vững trong lòng y,những thành tựu phi phàm ấy, Tsangyang Gyatso há có thể thay thế?

Do đó, dù Tsangyang Gyatso mỏi mắt trông chờ, Sangye Gyatso cũng trước sau không giao cây quyền trượng đại diện cho vương giả ấy vào tay Ngài.Tsangyang Gyatso lại chật vật sống qua hai năm trong chờ đợi và ẩn nhẫn. Hai năm này, Ngài hết sức khiến mình bình tĩnh, hòa nhã đối đãi mỗi một việc, mỗi một người. Hai năm này, Ngài khiến mình triệt để chìm đắmtrong Phật pháp mênh mông, dường như muốn quên hết mọi thứ của thời niên thiếu. Không phải là quên, đúng ra là gói ghém lại quá khứ một cáchhoàn hảo, cất kín ở một góc không thể dễ dàng chạm đến của nội tâm. Dùvất vả, nhưng Ngài đã làm được, kinh Phật khiến lòng Ngài dần dần bìnhtĩnh. Ngài tự nhủ rằng, lúc không sức đánh trả, điều duy nhất có thểlàm, chính là nhịn.

Việc đời quả thật tối sáng khó đoán, buồn vui thất thường, Tsangyang Gyatso hết sức khiến mình bình tĩnh trong chờđợi, lại vẫn bị một tin tức bất ngờ làm tổn thương cùng cực. Mẹ và hàngxóm từ Monyu xa xôi đến thăm Ngài, mang đến cho Tsangyang Gyatso nỗikinh ngạc như đã xa cách một đời, đồng thời cũng mang đến một tin tứckhiến Ngài đau buồn mãi không thôi. Tin tức này đã đập tan hoàn toànniềm tin Ngài kiên định không dời mấy năm nay. Từ khi rời khỏi Monyu,Tsangyang Gyatso bị nhốt trong cung Potala, một chiếc lồng mỹ miều, chỉdựa vào hồi ức đẹp đẽ ngày trước để sống qua ngày. Trong vô số giấc mơlúc nửa đêm, Ngài đều ảo tưởng mình và ý trung nhân hò hẹn trên bãi cỏdưới ánh trăng, nói những lời nói dịu dàng, trong mơ, Ngài ngửi mùihương của nàng, ngắm nụ cười ngọt ngào của nàng.

Lời thề non hẹn biển,

Nàng từng trao cho ta.

Lại giống như nút thắt,

Chưa đụng đã bung ra.

Đò ngang dẫu vô tâm,

Đầu ngựa luôn ngoảnh lại[1].

Người yêu không tình nghĩa,

Quay lưng chẳng đoái hoài.

[1] Ở Tây Tạng đò ngang đều khắc ngựa gỗ, đầu ngựa ngoảnh nhìn lại phía sau.

Nàng chẳng phải mẹ sinh,

Lớn trên cây đào ấy?

Sao tình yêu của nàng,

Tàn nhanh hơn hoa vậy?