Nửa tháng trước khi Viên Liễu lên lớp 9, Viên Huệ Phương đã hồi phục cảm giác phần bên trái cơ thể cuối cùng đã được xuất viện.

Không cần đến bệnh viện mỗi ngày, thế nhưng Viên Liễu ở nhà lại càng bận hơn. Ngoài việc nấu ăn, giặt giũ và chăm sóc mẹ, Viên Liễu còn giúp Viên Huệ Phương lật người và xoa bóp sau mỗi vài tiếng. Bác sĩ nói, phải phòng ngừa nguy cơ hoại tử do nằm lâu cho bệnh nhân liệt nửa người, cũng phải kiên trì tập vật lý trị liệu cho phần cơ thể bên trái, không thể từ hỏ hy vọng.

Nhiều lúc Viên Liễu cũng phục chính mình, không biết sao mình vẫn còn sức nghĩ đến Du Nhậm và Bạch Mão Sinh. Sau trận khóc lớn vì không làm tốt bài kiểm tra cuối kỳ, Viên Liễu chuyên tâm ôn lại bài cũ và làm bài kiểm tra nhỏ được Du Nhậm giao cho hàng tuần.

Làm xong mười bộ đề, Du Nhậm tính điểm trung bình rồi hài lòng nói với Viên Liễu: "Tiểu Liễu, em thấy bổ sung và lấp lỗ hổng kiến thức trong kỳ nghỉ hè có giúp ích không?" Lòng Viên Liễu đắng chát, nói giúp ích. Giúp ích xong, chị Du Nhậm cũng đã về nhà.

Cô mong đợi Du Nhậm giao cho mình thêm mười bộ đề nữa, không phải để kiểm tra kiến thức sách vở, mà để tìm cách đến gần trái tim chị hơn. Đáng tiếc Du Nhậm không biết tâm nguyện nhỏ bé của Viên Liễu, một ngày trước khi về nhà, Du Nhậm nhắc đến Bạch Mão Sinh, nói chị Bạch đã có người yêu. Viên Liễu dài mặt xuống, nói em biết.

Cô biết rất nhiều, biết đối nhân xử thế, biết nhân tình thế thái, biết cơm áo gạo tiền... Trẻ vị thành niên dù biết nhiều đến mấy vẫn không tráng khỏi giai đoạn "nổi loạn": Sau khi khai trường, Du Nhậm gửi ba bộ đề kiểm tra mới cho Viên Liễu, đây là lần đầu tiên cô bé nói "không" với Du Nhậm: "Chị, em đã có đủ đề, nhà trường sẽ phát cho."

Du Nhậm ngạc nhiên, nhưng cũng hiểu khi nhớ lại bản thân mình cũng từng tâm như tro tàn năm lớp 11, Tiểu Liễu đây là đang thất tình, cũng là do cô lắm lời nói thêm rằng Mão Sinh đã có người yêu, mà bỏ qua một điểm khác biệt giữa mình và Viên Liễu: Học hành là điều Du Nhậm yêu thích từ khi cha sinh mẹ đẻ, đã tự giác thành thói quen. Trong khi Viên Liễu học là do Du Nhậm dẫn dắt, nguồn gốc cố gắng của đứa trẻ không đến từ bản thân, mà vì "chị sẽ thích" và "mẹ sẽ vui".

Giải nhiều đề đến mấy cũng chẳng thể giúp cô hiểu được Du Nhậm. Buổi trưa Viên Liễu ăn cơm xong giúp Viên Huệ Phương lật người, cô ngồi thẫn thờ trên đầu giường của mẹ, hai mẹ con nhìn nhau, Viên Huệ Phương chậm rãi nói: "Mệt à?" Viên Liễu nói, mẹ, con không mệt, con muốn nói chuyện với mẹ nhiều hơn.

Mẹ, khi con không ở nhà, mẹ đừng chỉ xem TV, để con tìm cho mẹ một cuốn sách dễ đọc, mẹ nhẩm đọc chữ trên đó, có thể luyện nói tốt hơn. Viên Huệ Phương đồng ý, nói con tìm cho mẹ một cuốn công thức.

Người mẹ đang bị bệnh vẫn không quên kỹ năng tay nghề, cô cổ vũ Viên Liễu, Viên Liễu nói: "Mẹ ơi, đợi mẹ khỏe lại, chúng ta sẽ mở lại quán ăn nhé!"

Mở! Bà đây muốn mở 8 quán, 10 quán. Sau căn bệnh liệt lửa người, Viên Huệ Phương hễ kích động là chảy nước miếng, tay phải rút giấy lau đi, ngượng ngùng cười: "Phiền chết."

"Mẹ," Viên Liễu lại gọi mẹ: "Lần trước chị Du Nhậm đã giúp chúng ta trả mặt bằng cửa hàng, nhưng những đồ dùng trong đó không thể chất nổi trong nhà chúng ta, nên con đã bán."

Không sao, bán rồi lại mua mới. Không phải chỉ là tiêu tiền thôi sao? Kiểm tra, dùng thuốc, nằm viện, có ngày nào không phải trả tiền đâu? Viên Huệ Phương dần dần nghĩ thông. Tiền bạc chỉ là chuyện nhỏ, quan trọng nhất là lần bệnh này đã khiến cô hiểu mình có thể thực sự dựa vào ai, không phải những người mang danh họ hàng hão kia, càng không phải chồng cũ, mà là đứa trẻ này.

Lúc đó Viên Liễu ngáp một cái, Viên Huệ Phương vỗ lên giường, ra hiệu cho con gái nằm cạnh mình ngủ trưa một lúc, Viên Liễu đá dép ra: "Mẹ, con không có thói quen đi ngủ."

Từ bé đến giờ, thời gian ngủ trưa của cô đều dùng vào việc trông tiệm, giao đồ ăn hoặc rửa bát, bất ngờ được rảnh vẫn không thể quen. Cô nằm cạnh Viên Huệ Phương, giả vờ nhắm mắt, những ngón tay thô ráp của mẹ vén tóc cô, xoa đầu cô. Cô con gái nhích lại gần mẹ hơn, hắt ra hơi thở ấm áp.

Bỗng Viên Huệ Phương nghẹn ngào muốn khóc, cô từng bị chế giễu là cái loại "không đẻ được trứng" mới đi mượn một quả từ họ hàng, cô cũng từng chỉ coi Viên Liễu như sự đảm bảo cho bản thân khi về già, nhưng sau bao năm lòng người đổi thay, cô cảm thấy đứa trẻ này thực sự chính do mình đẻ ra.

"Mẹ..." Viên Liễu thủ thỉ.

"Hở". Viên Huệ Phương đáp lại.

Hai mẹ con lặng yên, con gái chỉ vùi đầu càng thêm sâu dưới cơ thể Viên Huệ Phương, chán chường thở dài, tiếng thở dài bất lực này y như người lớn, Viên Huệ Phương nhận ra đúng là Viên Liễu đã trưởng thành.

Từ khi Du Nhậm về nhà, đứa trẻ trưởng thành thường đến quán net cùng Túc Hải, ba lần một tuần. Túc Hải nói mình thường đánh 10 ván game, nếu Turgenevva online sẽ nói chuyện. Người này thú vị, nói chuyện hợp nhau.

Người bạn này trên QQ của Túc Hải mang ảnh đại diện hình con trai của hệ thống, tóc thắt bím, đeo kính râm, vừa nhìn đã biết không phải loại người tử tế gì cho cam. Xem đến thông tin, ghi tuổi 40, trình độ học vấn vừa khớp gu Túc Hải, tốt nghiệp Cao đẳng nghề Kỹ thuật Yến Viên Bắc Kinh, học đóng gạch. Viên Liễu nghĩ người này bịp bợm, nhưng Túc Hải tin, còn hỏi trường cao đẳng kỹ thuật của chị có chuyên ngành gội, cắt và sấy tóc không?

Hôm nay Túc Hải và người đó không nói về ngôi sao nam Tony Jack, mà bàn về văn học, khiến Viên Liễu ngồi cạnh cẩn thận quan sát cũng phải ngạc nhiên, Turgenevva nói: "Khí dĩ thực chất, chí dĩ định ngôn, thổ nạp anh hoa, Mạc Phi tính tình." Cho rằng tính cách của tác giả được thể hiện hết trong câu chữ, chính thế phong cách của những người làm kiến trúc như chị được thể hiện trong từng viên gạch, từng mái ngói, tương tự việc em cắt tóc vậy.

Hoàn toàn mù tịt về ý nghĩa câu văn, Túc Hải nói em không hiểu, em nghĩ những con chữ hoa mỹ thế kia chỉ tổ cản trở con người ta học tập cho tốt. Như giáo viên dạy toán lớp em vậy, họ thích đưa ra những bài toán em không tài nào giải nổi. Em cắt tóc không vì tính cách gì cả, em chỉ muốn khách được xinh đẹp hơn. Vì vậy Turgenevva khen Túc Hải nhìn núi vẫn ra núi, có trình độ.

Hai người vui vẻ nói chuyện râu ông nọ cắm cằm bà kia hăng say, Viên Liễu thấy Túc Hải trò chuyện thú vị như vậy, quay đi tiếp tục lăn con trỏ chuột đọc chữ trên trang web. Từ nhỏ đã đọc những tác phẩm kinh điển được Du Nhậm giới thiệu đã giúp Viên Liễu hình thành khả năng đọc rất tốt, thường chỉ qua hai chương đã biết tay nghề của tác giả đến đâu.

Vì vậy cô dành nửa thời gian tìm kiếm và chọn lọc, khi việc tìm kiếm trở nên phiền phức, đành đọc một bộ bách hợp ngọt nhưng mất não giết thời gian hơn mười phút còn lại.

Không biết từ lúc nào Túc Hải đã ngẩng đầu lên xem, nói bộ đó mình đã đọc, "máu chó" lắm, được cái họ yêu đương cũng khá chân thành, một người cho tiền, một người tiêu tiền.

Kinh ngạc, Viên Liễu vội vàng đóng trang lại: "Mình... mình chỉ đọc bừa thôi."

Bạn thân móc ra túi que cay, chép miệng nếm vị, sau khi giảm hai vòng eo, đôi mắt trông to hơn nhìn chằm chằm tab của Viên Liễu mà không cảm thấy kỳ lạ: "Hoá ra cậu cũng đọc bách hợp à, nào nào, mình gửi cho cậu ảnh chụp màn hình thư viện của mình. Những bộ mình lưu đều hay lắm."

Được hỏi thế nào gọi là "hay", Túc Hải nghĩ một lúc: "Ngọt." Quay sang hỏi Turgenevva trên Q: "Chị đọc bách hợp không?"

Người kia nói có và ngay lập tức giới thiệu bộ "Oranges Are Not the Only Fruit" của Jeanette Winterson. Túc Hải nói, nhìn tên là biết đọc không ngấm nổi, em mới học lớp 9, cũng không thích cam. Có dưa hấu không?

Bạn thân lại bắt đầu tán dóc, Viên Liễu thì âm thầm nhớ kỹ tên cuốn sách. Sau cái liếc mắt đó, Viên Liễu đã tìm "trái cam" khắp phố, không hiệu sách nào có vẫn chẳng thể dập tan quyết tâm của cô, hỏi Túc Hải về cuốn sách lần trước người bạn trên mạng của cậu nhắc đến, mình muốn đọc, có thể giúp mình hỏi ở đâu có không?

Túc Hải nói cậu hỏi chị ấy làm gì? Tiểu Liễu, sách lậu trên mạng đầy khắp nơi, chỉ cần tải bừa một cuốn sách điện tử xuống là được.

Cách Túc Hải tìm sách điện tử cũng phong phú như cách cô gội đầu, tải tiểu thuyết về điện thoại của mình, chuyển định dạng cho Viên Liễu xem: "Đây, đọc xong trả lại mình là được." Viên Liễu nhận ra mình lại có điểm không bắt kịp với các bạn cùng trang lứa.

Trong thời gian học lớp 9, Túc Hải đếm từng ngày chỉ mong được tốt nghiệp, còn Viên Liễu ngày ngày trải qua màn đêm trong những câu văn của Sarah Waters, Jeanette Winterson và Patricia Highsmith trên giường. Chị Du Nhậm từng nói, Tiểu Liễu, đọc sách là một lần hành trình.

Niềm vui trong đời sống tinh thần khác với đời sống vật chất, nó ẩn dật, nó cô đơn, bởi em đọc được bao nhiêu đi chăng nữa, điều em có thể nói ra chia sẻ với người khác chỉ có 12%, thậm chí không có ai để chia sẻ.

Khi đọc quá sức nhập tâm, Viên Liễu sẽ khóc sẽ cười, lại càng nghĩ có phải Du Nhậm cũng từng trải qua muôn vàn cuộc hành trình như thế này không?

Túc Hải đọc tiểu thuyết chỉ vì "ngọt", là một cô gái có tính thẳng như ruột ngựa, cách ăn uống, làm việc cũng thành thật như thể loại sách cô đọc, cô không cần những khe rãnh đó trong thế giới tinh thần, chỉ cần những bông hoa nhỏ màu vàng trên đồng bằng là đủ. Ngược lại, Viên Liễu tìm kiếm những vĩ nhân như Moses khắp nơi, bước mãi, tìm mãi, cô phát hiện chính bản thân mình mới là Moses: sa mạc, Biển Đỏ, nắng gắt, cuồng phong, đầm lầy, rừng rậm... cô đành phải tự dò đường đến đó.

Ngoài đọc sách điện tử, Viên Liễu còn hình thành thói quen đến thư viện. Mỗi thứ Bảy khi không có giờ học, Viên Liễu sẽ sắp xếp việc ở nhà, đạp xe chạy đến thư viện đắm mình trong đó hàng giờ. Càng làm chủ cuộc sống, cô càng nhận ra trước đây bản thân tẻ ngắt đến nhường nào, Viên Liễu cần thả lỏng cơ thể và tâm trí vốn không hề nhẹ nhõm trong vài giờ đồng hồ.

Viên Huệ Phương cho rằng mượn sách về nhà xem cũng chẳng khác gì, tuy nhiên Viên Liễu nói không khí ở đó tốt hơn. Người làm mẹ sau một lúc suy nghĩ cũng nói, hãy mang thêm nước và đồ ăn, đừng lo cho mẹ. Một dấu hiệu khác cho thấy trẻ đang trưởng thành là cần có không gian của riêng chúng.

Viên Huệ Phương và Mao Tín Hà đều buồn khi lần đầu tiên nói về vấn đề này. Mao Tín Hà nói, chị buồn cái gì mà buồn, Tiểu Hải nhà em còn nói chẳng thèm nuôi em đây. Nhưng em nghĩ lại, đứa trẻ này đến mẹ còn không đoái hoài, sau này xem ra làm gì có đứa nào bắt nạt được nó, thế là em yên tâm. Tại sao phải tìm một người bắt nạt chính con mình? Bị Lưu Mậu Tùng bắt nạt chị có thoải mái không? Hai người chồng của em chèn ép em cho đến ngày hôm nay vẫn chưa thoát. Chị Huệ Phương, Tiểu Liễu gặp chuyện sẽ có chính kiến riêng, không dựa vào người lớn, chị không cần lo lắng cho cô bé.

Viên Liễu không hề hay biết biến đổi của bản thân sẽ khiến Viên Huệ Phương bùi ngùi đến vậy, cô vùi đầu kiến tạo bản đồ tri thức riêng trong thư viện, tấm bản đồ này bao trùm ranh giới do Du Nhậm vạch ra cho cô, kéo dài đến tận vùng đất hoang vắng vô tận.

Cô chọn cuốn "Of Mice and Men", đọc một mạch đến hết và khi đang rầu rĩ cho sự cô đơn tuyệt vọng không thể tránh khỏi của nhân vật chính, bỗng có tiếng cười vang lên từ phía sau, cô quay đầu lại, ánh sáng long lanh trong mắt vẫn như thế: "Chị?"

Du Nhậm cầm hai cuốn sách kinh tế, ngồi cạnh Viên Liễu: "Chị xem được không?" Dạo này cô bận bù đầu, không có thời gian đến nhà Viên Huệ Phương, chỉ liên lạc với Tiểu Liễu qua tin nhắn hoặc gọi điện, nhưng rõ ràng Viên Liễu đã nói chuyện ít đi với cô rất nhiều, chỉ duy nhất lời "Chúc ngủ ngon" vẫn không đổi.

Cầm cuốn sách lên, cô gật đầu, Tiểu Liễu thật biết chọn, cuốn này rất hay.

"Em đọc thấy khá buồn, em cho rằng George và Lennie là cùng một người." Viên Liễu rất tự nhiên nói về cảm nghĩ với Du Nhậm, George là con người thực tế, Lennie là con người mơ mộng. Chỉ khi ở bên Lennie, George mới có thể tạm thời thoát khỏi thực tại bất mãn. Nhưng cuối cùng anh ta đã giết chết bạn mình, lý tưởng đã chết. Cô hỏi Du Nhậm: "Chị, có phải lý tưởng của người thường đến cuối cùng sẽ bị thực tế giết chết?"

Môi Du Nhậm mấp máy, nhìn trong mắt Viên Liễu ánh lên tia sáng long lanh: "Chị nghĩ, cuốn sách này viết ra điểm giống nhau của một số loại người, nhưng cũng giới hạn ở thời đại và vùng đất đó."

Ngón tay rê trên cuốn "Of Mice and Men" sờn cũ, đôi mắt như nhìn thấu quá trình trưởng thành của chính mình, cuối cùng Du Nhậm nói: "Hãy cứ làm việc tốt, chớ lo mai này có ra sao."

Cô ngồi cạnh Viên Liễu: "Nào, chúng ta cùng tự học nhé." Nhưng Du Nhậm chỉ đọc sách một lúc rồi lặng lẽ nhìn Viên Liễu - chính cô là người đã dẫn dắt Viên Liễu vào con đường tinh thần mầu nhiệm nhưng định sẵn sẽ cô đơn, nếu không ra tay can dự, không biết đứa trẻ này sẽ lớn lên thành thế nào?

Đúng lúc đó Viên Liễu nghiêng đầu qua, cười lộ răng với chị: "Em lại tìm được một cuốn sách hay, chị, chị nói đúng, đọc sách là một hành trình." Có Du Nhậm ngồi cạnh, Viên Liễu cắn môi dưới, lại cười: "Thứ Bảy tuần nào em cũng đến."

"Có thời gian chị cũng sẽ tới." Du Nhậm cũng cười.