Mùa đông, năm 1914.
Trời âm u, xám xịt như sắp đổ mưa, không phân biệt được là sương hay là khói bay ra từ những lồng hấp. Mùi than trong không khí quá nặng, nặng đến nỗi bánh bao cũng không còn thấy mùi thơm nữa. Đồ Lão Yêu mở nắp lồng bánh bao ra nhìn: " Bột bánh của ông thô quá rồi đó."
Ông già bán bánh bao đầu ngõ hai mươi năm xì anh ta một cái rồi đậy nắp lại: "Đồ Lão Yêu (Út Đồ) như mày mà cũng dám chê thô à, cút cút cút!"
Đồ Lão Yêu cười trừ quay mặt đi, tay đút vào trong tay áo: "Rồi rồi rồi, bánh bao của ông là thơm nhất, không thì cũng không bán được tới hai mươi năm! Thật là có phúc."
Hắn thu người lại đi về phía trước, đi tới một chỗ góc cua rồi ngồi xổm trước hàng bán thuốc lá, nghiêng người hỏi: "Bà chủ, hôm nay có thuốc gì vậy?"
Chủ quầy thuốc lá là một người gầy gò ốm yếu, dáng vẻ mệt mỏi, tóc tai cắt ngắn để lộ gáy, tóc mái thì giống như là bị chó gặm vậy, khúc ngắn khúc dài che sụp mí mắt, đầu đội một chiếc mũ quả dưa sờn cũ.
Cô ta họ Lý, trước giờ ăn mặc đều không giống nam cũng chẳng giống nữ. Cô không có tên, ở nhà xếp thứ mười một.
"Anh muốn loại thuốc gì?" Lý Thập Nhất miễn cưỡng rút tay từ trong găng tay bông giữ ấm ra, "Cay? Hay không cay?"
Đồ Lão Yêu ghé sát người gần hơn: "Trời lạnh thế này, thuốc cay hút bị lạnh, có thuốc lá khô không, chị Thập Nhất?"
Lý Thập Nhất mở mắt ra nhìn hắn, mắt cũng khá sáng đấy. Cho dù là đã thấy qua vài lần nhưng vết sẹo ở bên má phải vẫn khiến cho Đồ Lão Yêu giật mình. Vết sẹo nhìn giống như bị bỏng song cũng giống như bị lở loét, nguyên một mảng da thối rữa đỏ đỏ tím tím trông như là dán một miếng cao đầu chó trên mặt, xấu xí khó coi cực.
"Thuốc lá khô là đồ tổ tiên truyền lại, anh mua nổi thì được thôi."
Cô đứng dậy, chỉnh lại chiếc mũ quả dưa, chiếc áo bông bị đè nhăn nhúm, vừa lớn vừa rộng bao lấy cả người cô.
Đồ Lão Yêu cười nhẹ hai tiếng rồi đi theo sau cô.
Đi qua vài con hẻm, phía trước liền xuất hiện một ngôi nhà lụp xụp, cỏ dại mọc quanh, có vẻ là đã rất lâu rồi không tu sửa. Lý Thập Nhất dùng tay áo phủi phủi bụi, dời miếng gỗ gác ở trước nhà rồi đi vào trong. Trong bụi rậm là một cái kho đầy hoen gỉ, vuông vức, không lớn lắm, có thể nhìn được tới tận trong cùng.
Lý Thập Nhất lấy từ túi trong của chiếc găng bông lấy ra một xâu chìa khoá mở cửa kho rồi khom người đi qua cánh cửa sắt thấp trần vào bên trong.
Đồ Lão Yêu đi theo vào một cách quen thuộc, Lý Thập Nhất mò mẫm rồi kéo một sợi dây thừng ở bên cạnh tường, trong phút chốc cả kho sáng bừng lên.
"Há, gắn đèn điện rồi à!" Đồ Lão Yêu sờ tay vào đường dây điện trên tường.
Lý Thập Nhất nheo mắt để quen với ánh sáng đột ngột, cô vẫn khoanh tay dựa vào tường, hỏi hắn: "Vào hay là ra đây?"
Ánh mắt của Đồ Lão Yêu bị thu hút bởi cả một kho chất đầy đồ, miệng phát ra hai tiếng "chậc chậc" rồi đưa tay ra sờ.
Lý Thập Nhất lấy từ trong túi ra một cái hộp diêm, đốt một cây: "Đều đến từ dưới lòng đất hết đó."
Đồ Lão Yêu hốt hoảng rút tay lại, thèm thuồng nhìn chiếc bình hoa đèn lồng ba màu thời Đường vẫn còn chưa được hong khô. Lý Thập Nhất lại quẹt thêm một que diêm, mùi lưu huỳnh xộc thẳng vào mũi của Đồ Lão Yêu làm hắn ta hắt xì một cái, hắn lại gần Lý Thập Nhất, hạ giọng xuống gọi một tiếng: "Chị Thập Nhất."
Lý Thập Nhất quẹt mũi nhìn hắn, hắn lấy từ túi quần bông ra một cái lọ đồng miệng hẹp thân rộng đưa cho Lý Thập Nhất, mặt nhăn lại than khóc: "Chị xem giúp thằng đệ này với ạ."
Lý Thập Nhất khinh miệt nhìn lọ đồng của hắn: "Lấy ở đâu ra?"
Đồ Lão Yêu thấy Lý Thập Nhất không có ý định đưa tay ra lấy nên tiếp tục đưa đến gần hơn: "Chị nhìn kĩ thử xem?"
Lý Thập Nhất gõ lọ đồng hai cái rồi nhìn hắn: "Niên đại không xưa lại còn làm bằng đồng, không đáng tiền."
Đồ Lão Yêu thu lọ đồng về: "Đúng rồi tôi cũng nghĩ vậy nên đem về nhà để..."
Lý Thập Nhất nhíu mày: "Tôi đã sớm nói với anh rồi, đồ lấy lên từ dưới lòng đất không được mang về nhà." Vào kho đã được khá lâu nên cũng không mấy lạnh nữa, cô vươn vai, cười nhạt: "Sao? Muốn gặp người cùng ngành sau khi chết à?"
Đồ Lão Yêu rụt cổ lại, cười bảo: "Tôi sai rồi, là tôi sai rồi. Nhưng việc này thật quá xui xẻo rồi."
Hắn hạ giọng xuống: "Từ khi tôi rước thứ này về nhà, đêm nào cũng nghe tiếng 'u u', làm bà vợ tôi sợ đến nỗi không ngủ yên giấc được."
"Tôi cứ nghĩ là mình đã động tới lão gia của chốn nào đó, thôi thì tốt hơn hết là nên trả nó về."
Lý Thập Nhất để lại hộp diêm vào trong túi, khịt mũi: "Khai quan rồi không được quay trở lại, mộ đã đào qua không thể đào lần hai, đây là quy định trong nghề này."
" Tôi biết tôi biết, nhưng mà đây mới là lần thứ hai tôi đổ thôi mà đã gặp vụ này, tôi cũng hết cách rồi." Đồ Lão Yêu níu tay áo của Lý Thập Nhất, mặt thì nhăn như da bị khô nước.
"Anh muốn tôi dắt anh đi?" Lý Thập Nhất nhìn hắn chằm chằm.
Đồ Lão Yêu gật đầu lia lịa, thấy Lý Thập Nhất không trả lời, hắn đảo mắt qua rồi ngồi xổm xuống ôm lấy chân cô, van xin nói: "Chị Thập Nhất, bà chủ Lý, Quan Âm Bồ Tát, Thanh thiên đại lão gia của tôi ơi!" Anh ta vừa la hét vừa đánh bắp chân của Lý Thập Nhất: "Vợ tôi bụng bầu tám chín tháng rồi, gần sinh rồi, gây hoạ vào lúc này là đang tuyệt hậu họ Đồ nhà tôi đó!"
Lý Thập Nhất dùng sức hất ra nhưng không được, cô cúi đầu mắng: "Đồ Tam Bình."
Đồ Lão Yêu ngẩng đầu lên, sướt mướt nhìn cô ấy: "Chị Thập Nhất, chị là người đã dắt tôi vào nghề này, tuy tôi chỉ dám đào mấy mộ nhỏ, nhưng cũng xem như là học nghề từ chị, ăn cơm tổ truyền của chị mà."
Lý Thập Nhất nhếch mép: "Anh vốn dĩ sống nhờ vào trông coi mộ, đêm đi tiểu gặp phải tôi rồi lén đi theo tôi rình trộm, lúc về cầm xẻng lên đào, vậy mà cũng gọi là học nghề từ tôi?"
Đồ Lão Yêu mặc kệ, cứ ôm lấy chân cô không buông.
Lý Thập Nhất thở dài: "Ở trong mộ nào đây?"
Đồ Lão Yêu ngẩn người, mừng rỡ vuốt phẳng ống quần cho Lý Thập Nhất: "Ở phía Đông, ở phía Đông ấy."
Theo lệ thì hai giờ sáng bắt đầu làm, năm giờ kết thúc. Buổi chiều Lý Thập Nhất thu dọn sớm rồi chạy về nhà lấy đồ nghề. Đồ Lão Yêu đi theo cô về, nhìn thấy căn nhà trống không đơn điệu của cô. Một căn nhà gỗ chật hẹp nhưng sạch sẽ, chỉ có một chiếc giường trải vải xanh và một chiếc bàn ăn đầy dầu mỡ. Bếp đã mấy ngày không sử dụng nên cũng phủ một lớp bụi mỏng.
Đồ Lão Yêu nhìn áo bông mũ dưa hấu của cô: "Trong kho của chị toàn là bảo bối giá trị liên thành, đèn điện cũng có gắn. Sao cứ phải tỏ vẻ bần hèn như vậy?"
Lý Thập Nhất lườm anh ấy: "Tài bất lộ phú, đặc biệt là phát tài nhờ người chết."
Đồ Lão Yêu nghĩ, cũng đúng, thời đại loạn lạc bây giờ, cái đầu toàn treo ở ngay thắt lưng thôi, chỉ sợ có mạng kiếm tiền nhưng không có mạng xài tiền.
Lý Thập Nhất lôi từ dưới gầm giường ra một chiếc rương da sáng bóng, rồi từ trong đó lấy ra vài cây xẻng, cuốc chim, xẻng Lạc Dương, rìu, thấy vừa tay thì nhét vào túi vải ở đầu giường. Cô tìm thêm vài cây nến trắng dài bằng bàn tay rồi lại đi qua bậc cửa lấy vài cây gậy gỗ, buộc vải bông rồi rưới dầu lửa lên đó, chỉ vài động tác đã có mấy ngọn đuốc gỗ. Cuối cùng buộc chiếc túi vải đầy ắp đồ bằng một cuộn dây thừng thô cho chắc chắn rồi đeo lên lưng.
Cô lại từ trên bàn đổ ra một chén cơm nếp ăn thừa, lấy giấy dầu bọc lại, rồi tiếp tục lấy từ trong lỗ giường lò mấy cái móng lừa đen, phủi đi tro gỗ xong nhét vào túi. Tiếp tục từ trên kệ bếp tìm vài hủ rượu nhỏ, có một cái hủ miệng dính máu chó mực, cực kì tanh, cô lắc lắc rồi thắt lên lưng. Sau đó cô lấy một cái hồ lô rỗng tráng qua nước sạch, cầm trên tay đi ra ngoài.
Đồ Lão Yêu nhìn thấy cô phía trước một túi áo, phía sau một túi vải, bước qua hàng rào sân sau, tiện tay hái vài củ tỏi cay đưa vào miệng con bò già, bản thân cô thì ngồi xổm ở phía trước, miệng hồ lô đặt ngay cằm của con bò.
Sau khi hứng được gần nửa hồ lô nước mắt bò, Lý Thập Nhất thu hồ lô về. Thế là đã chuẩn bị đầy đủ.
Đồ Lão Yêu nhìn cô rồi nhìn con bò già đang chảy nước mắt liên tục, siết chặt cây xẻng gỗ đang cầm lẻ loi trên tay.
Trời vừa sập tối, Đồ Lão Yêu dẫn Lý Thập Nhất đi đến khu nghĩa địa đã kể ban sáng. Lý Thập Nhất nhìn quanh, mười mấy ụ đất xếp thành một hàng ngang từ Tây Bắc đến Đông Nam. Cô hỏi Đồ Lão Yêu: "Cái nào?"
Đồ Lão Yêu chỉ về góc đông Nam: "Cái lớn nhất đó."
Lý Thập Nhất nhìn anh ta, gan thì không lớn mà lòng tham không nhỏ.
Đồ Lão Yêu đi theo phía sau Lý Thập Nhất đến trước ngôi mộ, thấy cô chẳng có vẻ gì là gấp gáp, còn bẻ hai cành cây to, mình ngồi một cành, cành còn lại đặt bên cạnh, Đồ Lão Yêu kéo cành cây lại gần rồi ngồi cạnh cô. Thấy Lý Thập Nhất thừ người nhìn ngôi mộ, không nhịn được thắc mắc: "Chị Thập Nhất, chị nhìn gì vậy?"
Lý Thập Nhất lấy từ trong áo bông ra một chiếc đồng hồ bỏ túi rồi nói: "Đợi mười một giờ hẵng động thổ."
Đồ Lão Yêu vươn cổ qua nhìn chằm chằm lấy đồng hồ của cô, xoa xoa tay rồi cười nói: "Vàng ròng à?"
Lý Thập Nhất mặc kệ anh ta, từ trong túi vải lấy ra một cây nến đốt lên rồi cắm ở góc đông Nam của bia mộ, sau đó lấy ra cái tẩu thuốc rồi nhét thuốc lá vào, dùng diêm đốt lên, rít một hơi thật sâu ngậm trong miệng rồi nhả ra. Cô đưa tẩu thuốc cho Đồ Lão Yêu: "Làm vài hơi đi."
Đồ Lão Yêu ngoan ngoãn rít một hơi thật mạnh, mãn nguyện nói: "Hèn gì chị nói đây là đồ để kiếm cơm."
"Trong miệng có mùi thuốc là được rồi." Lý Thập Nhất nhăn mày trông chừng ngọn nến le lói, khói dư còn lại bay ra ngoài miệng trong lúc nói chuyện.
Đồ Lão Yêu nhìn cô, làn khói thuốc khiến gương mặt xấu xí của cô thêm phần cổ quái.
Lý Thập Nhất chớp chớp mắt, thấy ngọn nến lay lắt trong gió rồi vụt một cái bị thổi tắt mất. Cô đứng dậy lấy lại cái tẩu thuốc trên miệng của Đồ Lão Yêu.
"Ngôi mộ này không đụng được nữa, đi thôi."
Edit: Thục Nhi
Beta: Chuột