Bước lại gần thành phố này, có lẽ chỉ cần một khoảnh khắc; phân tích một đoạn nhạc, cần thờigian bao lâu? Trong tim mỗi người đều có một bến Thượng Hải thuộc vềriêng mình, trong thành phố khí thế hào hùng, phong tình lãng mạn này,chúng ta đều đang kiếm tìm một tình tiết liên quan đến văn hóa âm nhạc.Bởi vì, trong giang hồ sâu không thể dò này, chúng ta đều là những conthuyền xa bến, cần một khúc ca vượt sông, cần một chốn về cho tâm linh…
Ngọc sáng phương Đông
Đây chính là bến Thượng Hải. Một thành phố gió cuộn mây trào, một thành phố trăm sông đổ về một biển, một thành phố hoa lệ tuyệt sắc. Thành phốnày, đến không khí cũng tràn đầy sự mê hoặc, từ trong cốt tủy đều toátlên sự cao ngạo, nó thời thượng đi trước trào lưu, khí thế hào hùng màphong tình lãng mạn. Nó chính là “Thập Lý Dương Trường[1]” của ngày xưa, và là viên ngọc của phương Đông ngày nay. Thành phố này có tấm lòngrộng như biển cả, nó dung nạp muôn vàn câu chuyện, sau cơn sóng to giólớn, lại bị lung lay trước những tình cảm yếu mềm dịu dàng. Rất nhiềungười đến với thành phố này và đã sáng tạo nên những cuộc đời phi thường của họ. Bởi thế, bản thân Thượng Hải chính là một huyền thoại. Nhân dịp triển lãm thế giới tổ chức ở Thượng Hải, chúng tôi đến Thượng Hải, bước vào cuộc sống tươi đẹp của người dân Thượng Hải, thưởng thức một quãngthời gian gió mây trên biển nơi đây.
[1] “Thập Lý Dương Trường”:Là tô giới Thượng Hải xưa hoặc là cảnh tượng phồn hoa ở tô giới, đây làbiệt hiệu ô nhục khi giai cấp thống trị cuối thời Mãn Thanh đền đất đềntiền cho các nước phương Tây.
Bến Thượng Hải vào buổi tinh mơ như mới vừa thức giấc. Những tòa nhà cao tầng ẩn trong sương sớm đã làm mờhết những đèn hoa rực rỡ trong đêm, khoác lên mình màu sắc mông lung kỳảo. Bên bờ sông Hoàng Phố, tiếng còi tàu hú vang như phá vỡ mặt nướcphẳng lặng, biến cảnh tượng mặt trời ló dạng trên sông thành một phongcảnh lay động lòng người, tất cả ký ức được mở tung trong khoảnh khắcnày. Những tấm ảnh đen trắng đó, còn có tháng ngày quá khứ, tất cả đềuchưa bị thành thị phồn hoa này lãng quên.
Tiếng chuông ĐôngPhương Hồng trên tòa nhà Hải Quan vang lên phía xa, cuộc sống mới mẻ mỗi ngày của Thượng Hải đều bắt đầu từ tiếng chuông ngân vang. Tháp truyềnhình Đông Phương Minh Châu sừng sững bên bờ sông, đã bắt đầu viết tiếpcâu chuyện ngày hôm qua của Thượng Hải. Dòng người như thủy triều dâng,tỏa đi đến những tòa nhà cao tầng khác nhau, họ đã quá quen thuộc vớiphương thức sinh hoạt gấp gáp, vội vã này. Trong lúc vội vã, họ vung vãi nhiệt tình đến mọi ngóc ngách của thành phố, và để lan truyền cảm xúcđến những người hối hả tới đây từ những địa danh khác nhau.
Haibên bờ sông Hoàng Phố, tiếng sóng vẫn rì rào như xưa, hàng ngày đều cóvô số thuyền bè đến đi trên sông. Mặt nước thênh thang, mở rộng tấmlòng, lặng lẽ lắng nghe mọi người kể lại câu chuyện đời mình. Ở nơi này, họ đang trục vớt những câu chuyện, thu nhặt tâm tình và giải phóngnhững mơ ước. Những chìm nổi thăng trầm trong ngọn sóng, có biết baongười bên bờ sông Mẹ, vứt bỏ hết buồn vui ly hợp. Nhưng thời gian khônglưu lại chút thương tích nào cho con người, cũng không mang đến cho conngười bất cứ lý do nào để thất vọng và lười biếng, lười nhác và quẩnquanh.
Thượng Hải có một ưu thế bẩm sinh. Quần thể kiến trúc VạnQuốc ở bến Thượng Hải mang phong cách khác biệt độc đáo, đã khiến đô thị quốc tế này luôn đi phía trước, dẫn đầu thời đại. Thành thị rực rỡ nàytựa như chỉ trong chớp mắt là có thể tao nhã đổi sang một chiếc áo mới.Một khi đã bước vào đô thị muôn hình vạn trạng này, không ai muốn quayđầu trở lại. Lịch sử của Thượng Hải đã hòa tan vào dòng nước của sông Tô Châu, êm đềm chảy xuôi. Cũng đã từng sóng biếc xôn xao, hết lần này đến lần khác thanh tẩy linh hồn con người, mài sáng ký ức cổ xưa, khiếnchúng ta càng thấu hiểu một cách tỉnh táo rằng, Thượng Hải - thành phốchịu trách nhiệm lãnh đạo dẫn dắt nặng nề này, đã dùng bộ xương sống dẻo dai, cứng cỏi của nó để gánh đỡ sự trông mong kỳ vọng của biết baongười khác. Sự phồn hoa của thành phố này, đã trở thành phong cách ănsâu vào gốc rễ, không thể thay đổi được. Văn hóa Hải phái[2] nồng hậu mà độc đáo, đã lây lan đến từng ngóc ngách nhỏ, từng kẽ hở của thành phố.Những sự vật mới mẻ có thể làm phong phú tư tưởng, cũng có thể khiến quá khứ tỏa ra một thứ mùi vị đượm hương hơn nữa. Mỗi ngày của Thượng Hảiđều được trân trọng lưu giữ trong hồi ức; mỗi ngày của Thượng Hải, đềutiếp tục truyền kỳ của ngày hôm qua.
[2] Hải phái: Chỉ chung trường phái mang phong cách Thượng Hải.
Nghe một đoạn trong chiếc đĩa hát cũ, tựa hồ giai điệu nhạc Jazz cũ củaThượng Hải đã dẫn chúng ta trở về Thượng Hải năm nào. Đoạn nhạc Jazzmang đầy âm hưởng phương Đông đó đã khiến những ký ức đen trắng bị lãngquên được phủ lên một màu sắc tình cảm tuyệt đẹp. Dưới chiếc máy phát cũ kỹ, chiếc đĩa màu đen kẽo kẹt phát ra âm thanh đều đều như tiếng cửa mở ra đóng vào. Chìm đắm trong tiếng nhạc du dương uyển chuyển, trong sâuthẳm đáy lòng ấp ủ một tình yêu vô hạn đối với thành phố này. Những âmđiệu vụn vặt vừa xa xôi vừa mênh mang, lặn sâu vào linh hồn, những âmđiệu ấy luôn luôn vô tình làm ướt đẫm đôi mắt.
Kim đọc của máyquay đĩa xoay vòng, tựa như thời gian lưu chuyển, trong tình cảm sâunặng lại mang theo sự phóng khoáng tự do. Mà cuộc sống sắc màu rực rỡcủa Thượng Hải, vẫn tiếp diễn trong dòng chảy này. Thời gian tựa như một lưỡi dao sáng loáng và sắc nhọn, luôn cắt bỏ những chi tiết phức tạp,chỉ giữ lại những khoảnh khắc giản đơn. Miên man suy nghĩ hoài niệm, lại khó tránh khỏi bị thời gian thôi thúc, sợ rằng chỉ trong chớp mắt, sẽkhông nắm giữ được bóng dáng thoáng qua của thành phố này.
Thượng Hải đẹp nhất khi vào đêm. Dưới những ánh đèn màu sặc sỡ, đường Nam Kinh hóa thân thành một cô gái ăn vận thời trang trẻ trung, yểu điệu để mờichào khách qua đường. Những ngọn đèn sáng rực bao quanh, chạm vào nhaulóe ra những đốm lửa đẹp tuyệt. Biết bao tối tăm đều trở nên thu hút mọi ánh nhìn chỉ trong khoảnh khắc. Những chiếc xe chở khách tham quan điqua đi lại, dòng người chuyển động như tuôn trào, những cửa hàng sansát, những bảng hiệu hộp đèn dao động, đã phô bày hết cuộc sống tiểu tưsản ở Thượng Hải và sự lãng mạn thời thượng của đô thị lớn. Trên tòa nhà Công ty Bách hóa Vĩnh An, có người đang biểu diễn kèn saxophone. Nhữngâm điệu tuôn trào như một ly rượu vang thơm nồng, khiến chúng ta phảithưởng thức một cách dịu dàng nhất. Cơn say ngắn ngủi trong chốc lát rồi trở lại hiện thực, Thượng Hải vào đêm vẫn như xưa, vẫn khuynh thành như thế.
Ở Thượng Hải, biển biếc nương dâu có lẽ chỉ là một quátrình ngắn ngủi. Thế nhưng cái mới mẻ chưa bao giờ có thể thay thế hoàntoàn cái cũ, một nền văn hóa sâu đậm sẽ không thể bị trào lưu mới vùilấp. Thượng Hải là một ly cà phê cần người ta phải chuyên tâm xay mịn,điều chế, tỉ mỉ pha và thưởng thức, hương thơm nồng ấm lan tỏa và baotrùm toàn bộ thành phố này, thời gian đã đi thật xa, nhưng dư hương vẫncòn đọng lại, xua mãi chẳng tan. Khi người ta đang hưởng thụ sự phồn hoa và dẫn đầu của Thượng Hải mới, đồng thời cũng sẽ ôn lại sự xinh đẹp vàphong tình của Thượng Hải cũ.
Ngõ nhỏ ở Thạch Khố Môn như một con đường ký ức xa xăm, ngắm nhìn phong cảnh phía xa, kéo theo những rungđộng, cảm xúc về khói lửa Thượng Hải xưa. Một bầu không khí nên thơ lãng mạn của Thượng Hải xưa bồng bềnh trôi nổi bên trong Thạch Khố Môn,không có những khoảng sân trang hoàng hoa lệ, không có những phong cảnhmuôn hồng nghìn tía. Thế nhưng, đàn tế cổ trăm năm ẩn sâu trong ngõ nhỏ, đã chuốc cho cả con ngõ chếnh choáng say. Mấy cụm hoa vàng và rêu xanhđang tô điểm cho cuộc đời. Ngõ hẻm thực ra không sâu, không dài là bao,ánh nắng vụn vỡ lại như đang khắc vào lòng người, mở bung những tình cảm đã bị giấu kín bao lâu nay.
Một đóa hoa bìm bìm leo tường nhìnbao quát hết thảy cảnh xuân trong sân, ngắm đến tận cùng những hồi ứcphù hoa. Cánh cửa sổ nửa đóng nửa khép, sào phơi áo trên lan can, cầuthang gỗ cũ mèm đều là những vai diễn chính của khung cảnh nơi đây.Những giọng Ngô mềm mại thỏ thẻ ấy đang hát vang trên chốn lầu gác nhỏhẹp. Trong ngõ hẻm, một tiếng gọi khẽ Hoa Dành Dành, Hoa Bạch Lan, gợinhớ quá khứ, mát mẻ nhàn nhạt.
Tường bao bên ngoài Bách Lạc Mônđã bị đổi thành những ô cửa sổ sát đất quây tròn. Trong cảnh đêm rực rỡsắc màu, nó như chiếc áo sườn xám hoa mỹ, tư thế yểu điệu xinh đẹp đangđánh thức giấc mộng xưa Thượng Hải đã ngủ say suốt nửa thế kỷ. Những cakỹ phiêu dạt hát bài “Dạ Lai Hương” đó đã mang đến một dấu tích thờigian cho Thượng Hải về đêm ngày nay. Thời thế chuyển dời, biết bao sựvật cùng chìm nổi thăng trầm vì Thượng Hải, và cũng tái sinh vì ThượngHải. Ở Thượng Hải, sườn xám là một biểu tượng cổ điển trang nhã, vẻ đẹpđậm chất Á Đông mà gợi cảm luôn khiến người ta nảy sinh những tưởngtượng vô cùng vô tận. Cho dù nó có cổ điển đến đâu, thì nó vẫn luôn cónăm tháng tươi trẻ nhất. Sự tinh tế của sườn xám đã làm tôn thêm vócdáng mềm mại, thanh tú, khí chất tao nhã của những cô gái Thượng Hải, đã xinh đẹp lại càng thêm yểu điệu thanh tân. Họ vận lên người những chiếc sườn xám, miệng xinh chúm chím cười, thần thái trên khuôn mặt, giữa nét mày càng khiến người ta nhớ đến những người con gái xinh đẹp khuynhthành của Thượng Hải xưa. Sườn xám tựa như luôn chứa đựng một thứ tìnhcảm bẩm sinh đối với họ, và cũng mang một duyên phận không thể chia cắtvới thành phố này.
Thượng Hải khi trút bỏ chiếc sườn xám, lạimang một vẻ đẹp kinh hãi thế tục. Sự rạng ngời hào hoa của nó, thiênnhiên không thể đẽo gọt nên, xưa nay đều cất giấu trong từng cái chaumày, từng nét cười. Chúng ta đổi những góc độ quan sát khác nhau, thìthành phố này vẫn phong cách và tươi đẹp y như vậy, kèm theo cả niềmhạnh phúc rạng rỡ như hoa phô bày khắp thành phố này.
Sông HoàngPhố lúc này, vẫn lăn tăn gợn sóng như xưa. Những con sóng dập dềnh xô về phía trước, từ không đến có, từ chậm đến mau. Còn chúng ta, không cầnlặn xuống tận đáy sông để vớt những khói bụi của quá khứ. Chúng ta chỉcần ung dung cất giấu những ký ức về sông Hoàng Phố, những truyền kỳ vềThượng Hải vào trong tay nải hành lý.
Nhớ mãi thành phố này, nó tên là Bến Thượng Hải.