Từ biệt hồ Thanh Hải thanh tịnh, tôi đi tìm một hồ đẹp khác trên caonguyên. Ánh dương thật là linh diệu, chỉ cần cưỡi một làn gió mát baybổng là có thể xuyên qua tầng mây vạn dặm, bay khắp tuyết chiều ngànnon. Đến với Namtso thiêng liêng và thuần khiết. Hồ nước này là ký ứctrong vắt mà năm tháng đã để lại cho Thiên Sơn.
Namtso nằm giữahuyện Bàng Ngạch và huyện Đương Hùng, phía bắc Lhasa (Lạp Tát),đích xác ở phía bắc ngọn núi chính của cao nguyên Thanh Tạng – núi Niệm ThanhĐường Cổ La, cách Lhasa 240 kilômét, là hồ thiên nhiên cao nhất thế giới so với mực nước biển. Hồ Namtso thần kỳ xiết bao, mới đây vẫn còn đangthưởng ngoạn phong cảnh hiện thực, chỉ một sát na, đã chìm vào tronggiấc mộng xanh thẳm của hồ. Nhấn chìm sinh mệnh trong đó, cảm nhận đượcmàu xanh thẫm thanh tịnh, màu xanh sa-phia cao quý, màu xanh ngắt buồnbã của nước hồ. Người ta e dè chỉ cần vô ý xông vào, là sẽ khuấy độnggiấc mộng u tĩnh của hồ Namtso, mà không hay biết rằng, giấc mộng ấy đãsớm nâng niu chúng ta.
Những ngọn núi tuyết trắng nhấp nhô nốitiếp như mộng như ảo, trong mỗi một khoảnh khắc sinh động, chúng đềubiến thành những phong cảnh khác nhau. Dùng ánh mắt để nắm bắt vẻ đẹpmuôn vàn hình thái, trong tích tắc chớp mắt, phong cảnh đã có thể trànngập tâm hồn ta, khiến những người đến nơi này đều không muốn bỏ lỡ bấtcứ điều nhỏ nhặt gì. Từng chiếc lều vải giăng giăng dưới bầu trời xanhbao la, những làn khói xanh vẩn vơ bay lên từ đỉnh lều đều kể với chúngta rằng mảnh đất thanh tịnh này thực ra đang dấy lên và tỏa ra thứ khóilửa giản dị nhất của chốn nhân gian.
Vào mùa đông, tầng băng dàynặng nề kết lại chắc chắn bên bờ hồ, nhưng nước hồ vẫn chảy dào dạt nhưtrước. Thiên hồ[11] thần thánh, trong sạch tựa như đang nhắc nhở, ở nơinày đã cất giữ biết bao câu chuyện thần thoại ly kỳ mà tươi đẹp. Ngọngió thổi lướt qua, bị những truyền thuyết mà nước hồ lưu lại làm cho run rẩy, lặng lẽ kể câu chuyện bãi biển nương dâu của chúng. Mà hết thảynhững gì những câu chuyện này gửi gắm, đều là chủ đề tốt lành, bình anvà hạnh phúc.
[11] Trong tiếng Tạng, Namtso có nghĩa là hồ thần, hồ thiên đường (thiên hồ) hoặc là hồ thiêng.
Nhờ vẻ đẹp tao nhã của truyền thuyết, sự thiêng liêng của nước trời đãkhiến cho hồ Namtso có sinh mệnh, có tình cảm. Mỗi dịp đến năm con Dê,chư Phật, Bồ Tát, thần hộ pháp đều tụ hội ở hồ Namtso, lập đàn pháp hộiĐại Hưng. Lúc này, đi quanh hồ đọc kinh một lần, còn hơn cúng bái hàngngàn hàng vạn lần lúc bình thường. Các tín đồ hành hương không quản gian khổ, từ những miền đất khác nhau, trèo đèo lội suối vượt thác vượt đèođến đây, chỉ vì muốn mượn nước từ bi của hồ thiêng để rửa trôi nhữngbệnh tật và khổ nạn, cầu được viên mãn phúc huệ. Lá cờ phướn ngũ sắcphấp phới trong gió khắc ghi sự hiện hữu chân thật của khoảnh khắc này.Gò Mã Ni bên hồ Namtso như thể lĩnh pháp chỉ của Phật tổ, dùng linh hồnđể bảo vệ sự thiêng liêng này. Tín ngưỡng của các tín đồ cũng giống nhưnhững tảng đá bên hồ, đều rót vào hồ thiêng, làm cảm động chính bảnthân, cũng làm cảm động người khác.
Sóng biếc xao động chậm rãikể một câu chuyện tình lãng mạn. Chuyện kể rằng, Namtso là con gái củaĐế Thích Thiên, là vợ của Niệm Thanh Đường Cổ La. Họ sống bên nhau tạiThiên Sơn, từng có một khoảng thời gian sống chết có nhau giữa nhângian. Non và nước giao hòa, nước và non trùng điệp, tựa như đôi đá vợchồng đứng sừng sững bên hồ đó, đôi bên nặng tình với nhau. Có lẽ, họkhông nhớ nổi rốt cuộc đã ở bên nhau bao lâu, cùng nhau ngắm bao lần mặt trời mọc rồi lại lặn, biết bao người đến rồi lại đi. Không thể non hẹnbiển, nhưng lại có thiên đường địa cửu. Bên hồ còn có một tảng đá hìnhhai bàn tay chắp vào nhau, là để cầu phúc cho vạn vật, cầu phúc chongười dân đời đời sống bên hồ Namtso, cũng như cầu phúc cho mỗi khác qua đường đến với Namtso.
Mặt hồ dưới ánh hoàng hôn, lúc này sóngbiếc xanh lam đã nhạt nhòa, ánh sáng vàng lấp lánh phản chiếu, như ánhsáng từ bi, ánh sáng cát tường phát ra từ giữa khoảng mày mi của Phậttổ, vô tư chiếu rọi khắp non sông trời bể. Những người tắm trong thứ ánh sáng đó đang tận hưởng sự bình đẳng và nhân hậu mà tự nhiên ban cho.
Namtso tựa như một chiếc bình ngọc rơi xuống Tuyết Sơn xa xôi, khí chất lónglánh mà nó tỏa ra làm khuấy động nội tam, khiến con người ta không kiềmđược ham muốn cất giữ sự thiêng liêng, thuần khiết này cho riêng mình.Xưa có một ni cô đến lấy nước đã cúi xuống, dùng chiếc vò trong tay múcđầy linh tính của nước hồ, chứa hết sự thanh tĩnh của sinh mệnh, và đónnhận thời gian của ý Thiền. Đây là một quá trình hướng Thiện, giống nhưthuyết nhân quả của Phật gia. Lão ni lấy nước xong, lưng đeo vò nước,mỗi bước lại ngoái đầu nhìn lại, ánh mắt ẩn chứa Thiền cơ đó bộc lộ sựxót thương đối với chúng sinh, lại vừa chứa đựng sự ung dung ta và vậtcùng quên lãng lẫn nhau. Cái để lại cho chúng ta, chỉ là một bóng dángđã rời xa, một vệt ánh sáng bồ đề.
Vậy thì, trước lúc từ biệt hồNamtso, bạn hãy múc đầy một bình nước hồ đi! Tương lai, cho dù là đểuống hay là giấu kín, đều biết rằng, hồ nước tuyệt đẹp này chảy giữatrái tim, có thể tưới tắm cho linh hồn, thanh lọc nhân sinh.
Cửu Trại Câu thần kỳ
Hãy đi đến Cửu Trại Câu theo cách này: đi từ chốn hồng trần sâu nhất, đếngiữa hồ nước xanh thẳm, diễn lại một câu chuyện thần thoại tươi đẹp.Bước lên bậc thang của thời gian, ánh mắt sẽ đậu xuống hồ Thiên Nga. Mặt hồ trong vắt như gương sáng, mỗi người đều có thể soi thấy bản thânchân thực trong đáy tim mình. Ở nơi đây, chúng ta quên đi nhân gian đầykhói lửa cùng hết thảy tôn quý lẫn vinh hoa của hồng trần. Chúng tagiống như những chú chim, ấm áp quần tụ bên nhau khi dừng bay, và mỉmcười tạm biệt khi khởi hành một chuyến đi xa.
Tất cả mọi kiếmtìm, đều là để đến được một nơi trong sạch của cuộc sống. Những mặt hồtụ tan ẩn kín sau chốn rừng xanh sâu thẳm, tựa như những ngôi sao bansớm sáng bừng giữa dải Ngân Hà. Mà những hồ nước này hoặc long lanh,hoặc kỳ ảo, hoặc trầm tĩnh, hoặc mỹ lệ, chính là những ngôi sao rơi lạctrên Cửu Trại Câu. Bố cục ấy phảng phất như tuân thủ theo tinh tướng[12] và cũng đóng khung trong tâm can con người. Những hồ nước ấy gìn giữlãnh địa của riêng mình, rõ ràng và minh bạch, không để cho bất cứ người nào bước vào mà bị mất phương hướng.
[12] Tinh tướng: Số tử vi.
Cho dù là Hùng Miêu Hải (hồ Gấu Trúc) ở giữa biển cát xanh lục, hay Ngưu Tê Hải (hồ Ngưu Tê) đa sắc thần kỳ, hoặc sông Khổng Tước hoa lệ chảy quasạn đạo[13], đều là những kỳ quan thần kỳ mà năm tháng ban tặng cho CửuTrại Câu. Những ngôi sao sâu thẳm mênh mang này, không hề ẩn chứa bímật, mà là phong cảnh của tạo hóa thiên nhiên.
[13] Sạn đạo: Là đường xây bằng cầu treo hoặc ván gỗ xếp hai bên sườn núi đá, dùng để đi qua các khu vực núi non hiểm trở.
Chúng ta đem linh hồn giao cho hồ nước của Cửu Trại Câu, không cần lời hẹnthề như non xanh, cũng không cần sự chứng giám của mây trắng. Thực ra,sinh mệnh vốn là một câu đố, mà chúng ta lại không nhất thiết phải dòđoán lời giải cuối cùng ngay từ khởi đầu của chuyến đi. Chỉ cần thuậntheo những vết hằn của năm tháng, lấp đầy quá trình dài lâu, để hoànthành sứ mệnh mà cuộc sống đã giao cho. Vậy thì, cho dù nhỏ nhoi như một cây cỏ, một con kiến, một hạt bụi trần, đều có thể hiểu thấu chủ đề của cuộc đời.
Phải có cõi lòng bao la như thế nào mới có thể chứahết được quần thể hồ bày bố như bàn cờ của Cửu Trại Câu. Nếu nói nhữnghồ đặt tên bằng tên động vật là những vì sao rải rác trong sông Ngân Hà, thì những hồ đặt tên bằng tên thực vật lại chính là những bức tranh sắc màu sặc sỡ. Chúng dùng tâm tình đượm sắc tô điểm cho ký ức của thángnăm. Chúng nạm vào nước hồ những câu chuyện hoa nở hoa tàn, những gặp gỡ bèo tụ bèo tan nơi trần thế.
Dưới ánh nắng vàng ruộm, hồ Hoa Hỏa (hồ Đốm Lửa) lấp lánh sóng bạc, những ngọn sóng xô đẩy xao động thờigian, lá phong rực màu rụng lả tả trên mặt hồ, thắp sáng ngọn đèn mùathu. Nơi đây như một mộng cảnh lung linh, lại có thể bất chợt nghe thấytiếng thở khe khẽ của bên trong tĩnh lặng. Những thân lau sậy đung đưatrong gió, tựa như những cụ già đã trải qua biết bao sương gió, khiếncho những dòng sông nước chảy trong vắt quanh co cũng đượm biết mấy mùivị thâm trầm của thế gian. Núi xanh biêng biếc, một vùng trúc xanh mơnmởn, soi bóng xuống hồ, tạo thành hồ trúc tĩnh lặng tự nhiên. Lúc bấygiờ, chỉ muốn chặt trúc làm sáo, dùng âm điệu du dương thổi nên một khúc tâm tình trống trải như sơn cốc, và cũng thổi nên âm điệu trong vắttrăm chuyển ngàn hồi.
Ánh mắt dừng lại trên những trại ấp giữasơn cốc, dừng lại trong những nhà xay bột bên dòng nước, những kinhđồng[14] chuyển động, những lá phướn phất phơ, khiến bạn quên mất nhữngngày tháng tiên cảnh nhân gian. Nuôi dưỡng tuổi xuân trong nước, đợi đến khi rời đi, lại vớt lên, tuổi xuân ấy vẫn biếc xanh như khi ta mới đến.
[14] Còn gọi là chuyển kinh đồng, chuyển kinh luân, là pháp khí của tín đồ Phật giáo.
Lựa chọn trôi chảy như nước, cũng như thời gian đã đi qua thì sẽ không quay đầu lại. Thể nghiệm và lĩnh ngộ nhân sinh trong nước, còn sinh mệnh đãđược nước thanh lọc, trở nên trong sạch. Những thác nước như những chiếc rèm ngọc buông lơi của Cửu Trại Câu cuộn tung sóng trào trong dòng chảy nhân sinh, biến ảo thành những gió mây hào sảng khẳng khái của tựnhiên.
Cho dù là thác nước từ trên trời đổ xuống Nặc Nhật Lãng,hay là dải lụa trắng như châu như ngọc Trân Châu Than, đều tự chìm đắmtrong cách tuôn trào của mình, dường như chúng phải chìm đắm trong cáchtuôn trào của mình, và dường như chúng phải dốc hết nhiệt tình vốn có để chinh phục năm tháng thời gian. Tư thế vút bay của những thác nước ấy,tựa như lãng tử áo trắng múa kiếm, hoa kiếm lay động, có thể chém vụnhết thảy hoa lệ của thế gian; lại tựa như nhã khách gẩy đàn, dây đànrung lên, có thể xuyên thấu ngàn vạn mê lầm của thế sự.
Bạn hãymượn hồ nước Kính Hải để trấn tĩnh lại mọi tâm tình xáo động. Hồ nướcnày hội tụ tất cả vẻ đẹp vô cùng vô tận của Cửu Trại Câu. Nó dung nạptất cả núi tuyết, rừng xanh, trời biếc, mây trắng, chim bay, cá lượn vào trong, và lưu giữ hết thảy tốt tươi khô héo của tự nhiên, chìm nổi vinh nhục của nhân thế nơi này. Há chẳng phải nuóc hồ này mềm dịu và trongvắt, cũng có thể chảy xuyên lòng ngực của chúng ta, soi chiếu tâm linhcủa ta, và đủ cho chúng ta uống thỏa thuê hết cả một đời này hay sao?
Rất nhiều phong cảnh đẹp lại luôn ở bờ bên kia. Khi ấy, bạn đứng giữa khung cảnh này, nắm bắt được sự chân thực linh diệu mà huyền bí. Nước hồ củaCửu Trại Câu trong vắt như thế, không phải mưa cũng chẳng phải sương;nước hồ của Cửu Trại Câu cũng mông lung như thế, lúc xa xôi lúc lại thật gần. Khi vạn vật tụ hội, chúng ta vẫn chọn lựa tiếp tục bước đi nhưtrước. Non nước khi đó đã trải qua một cuộc kiếm tìm trong cuộc đời, hàm chứa ý nghĩa sâu xa của việc xuân cấy thu gặt[15].
[15] Xuân cấy thu gặt: Thành ngữ, nghĩa chỉ việc làm bây giờ sẽ cho báo đáp, kết quả sau này.
Đường đến cũng là nẻo về. Trong hồ, một khóm rong rêu đung đưa dưới nước, nóđang kể chuyện trong ánh nắng ấm áp, và nó không dễ dàng nói lời ly biệt với bất cứ khách qua đường nào.