Câu hỏi của Kha Tầm làm mọi người như rơi vào hoang mang mờ mịt, dùng lý luận khoa học để giải thích một sự kiện siêu nhiên, cảm giác có hơi râu ông nọ cắm cằm bà kia, nhưng mà bọn họ không dám suy ngẫm quá mức sâu xa về vấn đề này, bởi vì càng nghĩ sẽ càng thấy đáng sợ.
Nếu, trên thế giới này thật sự có tồn tại sức mạnh siêu nhiên, như vậy toàn bộ những nghiên cứu khoa học liệu có còn ý nghĩa nữa không? Liệu có phải sẽ giống như điều mà những nhà khoa học từng băn khoăn lo lắng, nếu mọi thứ trong vũ trụ thật sự đều là những sự kiện ngẫu nhiên, hoặc là những sự kiện không thể dự đoán, hoặc vượt qua phạm vi quy luật của tự nhiên, khoa học sẽ lập tức biến thành một mớ kiến thức vô dụng?
Vài người nghĩ đến điều này liền không kềm được rùng mình một cái, Đặng Lâm cắn răng nói “Không, mặc dù tôi không có cách nào giải thích toàn bộ những gì mình đang nhìn thấy trước mắt, nhưng tôi vẫn tin vào khoa học. Những hiện tượng không thể giải thích không có nghĩa là nó vượt qua phạm trù tự nhiên, rất có thể chỉ bởi vì nhận thức của chúng ta quá mức ít ỏi thiếu thốn, toàn bộ kiến thức hiện hữu của chúng ta đối với cả vũ trụ này mà nói thật sự là bé nhỏ đến mức không đáng kể, cho nên khi đối mặt với những thứ vượt quá giới hạn tri thức của bản thân, chúng ta liền coi nó thành một hiện tượng siêu nhiên nào đó, nhưng tôi cho rằng tất cả đều là hiện tượng thuộc về tự nhiên!”
Chu Hạo Văn khẽ gật đầu nói “Ở một khía cạnh nào đó mà nói, thì quan điểm của anh khá tương đồng với quan điểm của Einstein, mới nãy có nhắc đến việc tranh luận giữa hai trường phái của vật lý học, vấn đề lốt lõi chính là cái này.”
“Trường phái chính thống, chính là nhóm những người ủng hộ tính ngẫu nhiên, cho rằng vật lý của thế giới vi mô đều có chứa tính chất ngẫu nhiên nhất định, không thể đoán trước một cách chính xác được, toàn bộ những kết quả kiểm tra đo lường ra cũng chỉ là kết quả mang tính xác suất mà thôi, thế nên những người thuộc trường phái chính thống cho rằng, đến cả trạng thái lượng tử của các hạt vi mô mà chúng ta còn không thể dự đoán một cách chính xác, thì làm cách nào đi dự đoán thế giới vật chất vĩ mô?”
“Hay chúng ta ví dụ thế này, trên thế giới này tồn tại rất nhiều sự việc không thể nào dự đoán trước được, chẳng hạn như kết quả quay xổ số, chẳng hạn như tốc độ của sức gió, tình hình thời tiết ngày mai, cùng với số điểm của lần gieo xúc xắc tiếp theo.”
“Mà, Einstein thì lại cho rằng, việc này cũng không phải thực sự là ngẫu nhiên, chẳng qua là do kiến thức hiểu biết hiện tại của chúng ta có hạn, trong tay chúng ta không nắm giữ càng nhiều kiến thức để có thể dự đoán việc này.”
“Chẳng hạn như việc quay xổ số, chỉ cần chúng ta biết được lực tác động lên từng điểm của quả banh số và sự phân bố vận tốc chảy của không khí xung quanh, chúng ta sẽ có thể dự đoán được kết quả của quả banh số. Lại ví dụ như, nếu chúng ta nắm vững chuyển động của mỗi một phân tử trong không khí, sẽ có thể xác định một cách chính xác thời tiết trong tương lai.”
“Vì sao chúng ta lại quy cho những hiện tượng đó là ngẫu nhiên? Bởi vì chúng ta không có đủ kiến thức để nắm giữ chúng nó, cũng không có đầy đủ dữ liệu bằng chứng để căn cứ vào. Thế nên trong mắt Einstein, trên thế giới này không có cái gì thực sự là ngẫu nhiên, cái gọi là ngẫu nhiên, là biểu hiện của việc chúng ta thiếu kiến thức dẫn đến nhận thức không đầy đủ mà thôi.”
“Cho nên, ý của cậu tức là,” Thiệu Lăng nhìn Chu Hạo Văn “Toàn bộ những thứ chúng ta đã trải qua, không hẳn là do sức mạnh siêu nhiên nào đó gây ra, nó cũng chỉ là một hiện tượng khoa học khác biệt nào đó tồn tại trong thế giới này, chẳng qua con người chưa thể nắm giữ nó, cũng như chưa khám phá ra được những kiến thức có liên quan đến nó?”
“Không, tôi cũng không cho là như vậy,” Chu Hạo Văn thản nhiên nói “Thuyết tất định (*) cơ học do Einstein làm đại biểu, được một số người diễn sinh thành thuyết định mệnh. Những người của thuyết định mệnh cho rằng, nếu Einstein nói, toàn bộ những hiện tượng trong vũ trụ đều giống cơ học, có quy luật nhất định cùng quỹ tích chuyển động, cái chớp mắt đầu tiên sẽ quyết định cái chớp mắt tiếp theo, thế chẳng phải cũng có nghĩa là, vận mệnh của toàn bộ chúng ta đều đã sớm được định sẵn rồi, toàn bộ đều là dựa theo trình tự đã được đặt ra trước đó mà tiến hành, việc sống chết của chúng ta cũng đã sớm được quyết định, thế cho nên hiện tại bất luận chúng ta có cố gắng thế nào đi nữa, thì nên chết vẫn sẽ phải chết? Cá nhân tôi không tin thuyết định mệnh này, tôi không tin vào vận mệnh.”
“Nhưng trên thực tế, Einstein cũng không hoàn toàn phủ nhận về tính ngẫu nhiên của hiện tượng lượng tử,” Mục Dịch Nhiên nói “Ông ấy chỉ cho rằng, hiện tượng ngẫu nhiên của thế giới vi mô không thể đại biểu toàn bộ bản chất của vũ trụ, con người nên cố gắng thành lập lý luận mới để giải thích về tính ngẫu nhiên ấy.”
“Thưa mấy anh,” La Bộ giơ tay “Tui có cái này nghĩ mãi mà hông ra, tại sao chúng ta lại từ gieo xúc xắc lái sang cái gì mà lượng tử rồi hiện tượng cơ học vân vân vũ vũ các loại vậy? Mấy anh làm tui chợt nhớ tới thời còn đi học vẫn luôn phải sống trong bóng ma ám ảnh của thầy dạy Vật Lý á…”
“Cá nhân tôi cho rằng, câu hỏi ‘Chúa có gieo xúc xắc hay không’ mà Trình Thức đề cập đến chưa hẳn đã là những lời điên loạn vô nghĩa, nhất định là có dụng ý riêng của ông ấy.” Chu Hạo Văn nói “Dù sao trong lịch sử vật lý học, sau khi Einstein phát biểu câu nói trứ danh này thì chẳng bao lâu sau liền sinh ra lý luận về ‘Con mèo của Schrödinger’. Nên nhớ, vấn đề này là do Schrödinger, cũng là một thành viên của trường phái kinh điển như Einstein đưa ra, mà bức tranh này lại lấy nó làm mệnh danh, tôi nghĩ giữa hai điều này tất nhiên có mối liên hệ nào đó.”
“Nhưng tôi không rõ, ý nghĩa của thí nghiệm kia nằm ở đâu,” Đặng Lâm cau mày “Mèo đã chết cũng còn sống, tình huống ấy ở thế giới thật sự vốn dĩ không có khả năng tồn tại.”
Nói xong, chẳng hiểu sao lại vô thức nhìn thoáng qua Tề Mộ Hoan cùng Đổng Dao bên kia, giờ phút này hai người họ hôn mê nằm dưới mặt đất, trên mặt đã mất đi cái miệng, nhìn vừa đáng sợ vừa kỳ dị, ngay lúc hắn vừa nói ra câu ‘Đã chết nhưng cũng còn sống’ kia, lại nhìn trạng thái nửa sống nửa chết của hai người họ thực sự khiến cho người ta không rét mà run.
Đặng Lâm không kềm được rùng mình một cái, vội vã rời mắt đi chỗ khác, nhìn về phía Tần Tứ, người mà thoạt nhìn có vẻ ôn hòa nhất trong số những thành viên cũ.
Tần Tứ thì lại nhìn sang Chu Hạo Văn “Vấn đề này vẫn là để Chu Hạo Văn giải thích cho mọi người đi, hồi tôi còn đi học cũng không được giỏi mấy môn tự nhiên cho lắm.”
“Ý nghĩa chính là ở chỗ đó,” Chu Hạo Văn nói tiếp nghi vấn của Đặng Lâm mới nãy “Ánh sáng có tính đối ngẫu sóng-hạt, chắc là anh cũng biết điều này đúng không?”
“Rồi sao nữa?” Đặng Lâm hỏi.
“Ánh sáng vẫn luôn được xem là vật chất nhỏ nhất, nó là một loại sóng điện từ, nhưng lại có đặc tính của hạt.” Chu Hạo Văn nói “Mà, ‘giả thuyết về sóng vật chất’ cho rằng, tính đối ngẫu sóng-hạt không chỉ có ở riêng ánh sáng, mà là toàn bộ những hạt vi mô đều có tính đối ngẫu sóng-hạt.”
“Toàn bộ vật chất của thế giới vĩ mô bao gồm cả con người, đều là từ vô số hạt vi mô cấu tạo thành, cho nên nếu dựa theo cách nói này, có nghĩa là cả con người lẫn con mèo, đều có tính đối ngẫu sóng-hạt.”
“Thế là vấn đề xuất hiện, trường phái chính thống cho rằng, hiện tượng lượng tử có tính ngẫu nhiên cùng tính bất định, nếu như không tiến hành đo lường quan sát nó, sẽ không cách nào xác định vị trí cùng chất lượng hay tốc độ của nó, thời điểm ấy, rất có thể nó xuất hiện trong trạng thái vướng vào nhau, hoặc cũng có thể hiểu như trạng thái chồng chất nhau.”
“Schrödinger của trường phái kinh điển cũng vì thế mà đưa ra thí nghiệm về con mèo, nếu như con mèo cũng là từ vô số hạt vi mô cấu thành, như vậy nó cũng có tính đối ngẫu sóng-hạt, đồng thời cũng có tính bất định cùng tính ngẫu nhiên mà trường phái chính thống đưa ra.”
“Đặt mèo vào một cái hộp kín có chứa khí độc, trước khi mở cái hộp đó ra, cũng tức là trước lúc chính thức tiến hành đo lường quan sát nó, dựa theo cách nói của trường phái chính thống thì, trạng thái của con mèo khi ấy là đang ‘vướng vào nhau’, cũng chính là trạng thái sống chết chồng chất lên nhau, chỉ khi nào mở cái hộp ấy ra, hoặc là nói tiến hành ‘đo lường’ nó, mới có thể xác định rốt cuộc nó đã chết hay vẫn còn sống.”
“Nhưng mà cũng giống như lời của cậu đã nói vậy, ở ngoài thế giới thật, dù cho con mèo bị nhốt trong một cái hộp, cũng không có khả năng ở vào trạng thái sống chết chồng chất lên nhau, loại trạng thái ấy tuyệt đối không tồn tại, Schrödinger dùng thí dụ này chỉ để trào phúng cái gọi là định luận bất định của hiện tượng lượng tử mà trường phái chính thống đưa ra thôi.”
“Thế mèo cùng với việc gieo xúc xắc thì liên quan gì đến nhau?” Cô gái tóc ngang vai hỏi.
“Có lẽ khi tìm ra được mối liên hệ giữa chúng nó, chúng ta liền có thể tìm ra chữ ký.” Chu Hạo Văn đáp.
“Dùng gieo xúc xắc để quyết định cách thức khảo nghiệm chúng ta, điều này có phải đại biểu cho tính ngẫu nhiên của vận mệnh không?” Kha Tầm hỏi.
“Bởi nên tôi cho rằng, Trình Thức là đứng về phía trường phái chính thống,” Mục Dịch Nhiên lên tiếng tiếp lời “Tôi cùng Kha Tầm từng đi thăm hỏi hàng xóm cùng bạn bè người thân của Trình Thức, biết được Trình Thức thời còn đi học cực kỳ có hứng thú đối với vật lý, hứng thú này cũng tác động đến tư tưởng cùng phong cách của ông ấy trong quá trình sáng tác hội họa. Còn về vì sao cho rằng ông ấy đứng về phe chính thống, là bởi vì ông ấy sử dụng tính ngẫu nhiên của việc gieo xúc xắc để quyết định cách thức khảo nghiệm chúng ta, mà tác phẩm được đặt tên là  《 Con mèo của Schrödinger 》, sợ là còn có một ẩn ý sâu xa khác. Tôi nghĩ điều này hẳn là có liên quan mật thiết đến việc tìm ra con trai của ông ấy, theo tôi biết thì…”
Mục Dịch Nhiên vừa mới nói đến đây, bỗng nhiên bị một âm thanh nhắc nhở vang lên ngắt lời, mọi người vội vàng đồng loạt nhìn về phía màn hình lớn bên kia, thấy được một hàng chữ to đậm cực lớn đang nhấp nháy không ngừng【 Vui lòng gieo xúc xắc, đếm ngược 60 giây. 】
Mọi người đều cả kinh, Vệ Đông vò đầu “Lại bắt đầu rồi? Chúng ta chưa nghỉ ngơi được bao lâu mà? Chẳng lẽ thời gian mỗi vòng gieo xúc xắc đều là ngẫu nhiên sao?”
Kha Tầm đột nhiên nghĩ tới điều gì, vội vàng bước qua kiểm tra Đổng Dao cùng Tề Mộ Hoa, phát hiện hai người nọ chẳng biết đã tắt thở từ lúc nào, biến thành hai cái thi thể.
Kha Tầm lấy điện thoại di động trong túi quần ra nhìn thời gian, thấy con số trên màn hình biểu hiện là chín giờ sáng.
“Thời gian không đúng lắm,” Kha Tầm nói “Thời gian ở nơi đây trôi qua nhanh hơn bên ngoài nhiều lắm, tôi cảm thấy mới nãy chúng ta phân tích manh mối cùng lắm cũng chỉ hai ba tiếng mà thôi, mà thời gian trên di động hiển nhiên là tuân theo thời gian trong tranh, trong tranh hiện tại đã qua một buổi chiều cùng với cả một đêm rồi.”
“Không kịp thời gian nghĩ nguyên nhân rồi, hiện tại đếm ngược chỉ còn 10 giây.” Thiệu Lăng nói “Chúng ta nhất định ——”
Còn chưa kịp nói hết, đã thấy Phương Phỉ bước vội đi qua, vươn tay ấn vào biểu tượng xúc xắc bên trên.
Xúc xắc lập tức nhanh chóng xoay tròn, lát sau dần dần chậm lại, cuối cùng hiện ra trước mắt mọi người, là một mặt 4 điểm.
Toàn bộ mọi người lập tức cảnh giác, đồng loạt mở mắt nhìn đăm đăm vào màn hình, thấy biểu tượng con xúc xắc dần biến mất, thay vào đó là những hàng chữ.
【 Ba ơi, toàn bộ những định lý cùng quy tắc nhất định đều là chính xác sao? 】
【 Tối thiểu thì, trong hệ thống khoa học được xây dựng bởi các nhận thức hiện hữu của nhân loại, những kiến thức được xem là định lý, đều là chính xác. 】
【 Cũng tức là, nếu có một ngày nào đó con người có một khám phá mới, nhưng khám phá mới này lại phủ định những định lý trước đó, như vậy định lý trước đó sẽ trở thành sai lầm đúng không? 】
【 Đúng thế, không chỉ là định lý thôi, mà còn bao gồm rất nhiều những thứ khác nữa, ví dụ như lúc ba còn nhỏ, mọi người vẫn cho rằng Hệ Mặt Trời có tổng cộng chín hành tinh lớn, nhưng mà đến năm 2006, một trong chín hành tinh lớn là Sao Diêm Vương bị xóa tên khỏi danh sách, đồng thời được định nghĩa lại là một “hành tinh lùn”. Nguyên nhân là do các nhà thiên văn học của nước M vẫn luôn đánh giá sai lầm về khối lượng của Sao Diêm Vương, khối lượng của nó còn nhẹ hơn cả mặt trăng nữa, mà trong quỹ đạo chuyển động của nó, thậm chí có một vài thiên thể lớn hơn cả nó, thế cho nên nó không còn thích hợp được liệt vào danh sách chín hành tinh lớn nữa. Đây là một ví dụ điển hình về việc kiến thức mới phủ định kiến thức cũ. 】
【 Thế nên ba ơi, con nghĩ là trường học nên dạy cho chúng con làm cách nào để nghi ngờ cùng khám phá ra những thứ đã biết cùng chưa biết trên thế giới này, mà không phải dạy chúng con tin tưởng một cách vô điều kiện những thứ đã được định nghĩa sẵn giống như ‘Nhà thiên văn học nước M’ kia vậy, rất có thể có một ngày nào đó chúng nó cũng sẽ bị phủ định như chín hành tinh lớn kia.
Hết thảy mọi thứ xảy ra trên thế giới này, nếu như đã chẳng thế xác định là mãi mãi, mà là chuyển động hoàn toàn dựa theo định lý cùng quy tắc, như vậy bắt học thuộc lòng không cho phép thắc mắc, rồi lấy nó để thử nghiệm kiểm tra, từ đó quyết định ưu khuyết của học sinh cùng hướng đi cho cuộc đời sau này, làm vậy có ý nghĩa gì đâu cơ chứ?
Con nghĩ, mục đích của học tập, lẽ ra không nên chỉ là dùng một kỳ thi cử để quyết định hướng đi tương lai cho cả cuộc đời chúng ta, hay để định nghĩa trí tuệ của chúng ta cao hay thấp, mà là để chúng ta học được làm sao để theo truy tìm nguồn gốc khám phá ra chân lý, dùng các phương thức tỉnh táo, khách quan, tự biện, thấu đáo cùng tràn ngập sức tưởng tượng để tư duy cuộc sống, sáng tạo ra cuộc sống. 】
Sau khi đoạn đối thoại giữa Trình Thức cùng con trai dần dần biến mất, lại xuất hiện một dòng chữ mới”
【 Thế giới quy tắc 】
__________
Chú thích
(*) Thuyết tất định (hay thuyết định đoạt, quyết định luận) là học thuyết triết học cho rằng tất cả các sự việc xảy ra là do những điều tất yếu và do đó là không thể tránh được. Theo truyền thống, quan điểm này dựa trên quan điểm chặt chẽ của luật nhân quả và hầu hết các luận điểm triết học trong đó cố gắng định nghĩa rõ nguyên nhân và kết quả, để làm cơ sở cho việc tin rằng thuyết quyết định là đúng.
Thuyết tất định cơ học chỉ áp dụng cho vật thể thuộc thế giới vĩ mô, còn đối với lĩnh vực vi mô cùng các hiện tượng ngẫu nhiên tồn tại trong thế giới khách quan thì sẽ có thuyết tất định thống kê.