Như Nguyệt Giang là phụ lưu quan trọng nhất của sông Thái Bình. Năm 1077, nơi đây diễn ra trận Như Nguyệt, trận đánh cuối cùng có tính quyết định của cuộc Chiến tranh Tống-Việt. Đây là trận chiến đánh bại hoàn toàn ý chí xâm lược Đại Việt của nhà Tống, buộc chúng phải thừa nhận Đại Việt là một quốc gia. Trần Thủ Độ đến Lục đầu thì ngược dòng, khi đến núi Nham Biền thì chỉ Bách:

- Khi xưa Quách Quỳ, Triệu Tiết đóng quân ở bờ bắc sông Như Nguyệt, cùng bên kia Thái úy Lý công đối đầu. Chính tại nơi đây Thái úy Lý công làm bài thơ Thần mà tiếp thêm sĩ khí quân ta, lung lay ý chí kẻ địch. Ngài quả là bậc danh tướng, người đời sau nên lấy mà học tập.

Bách chắp tay xin vâng thì Trần Thủ Độ ngâm nga:

- Nam quốc sơn hà Nam đế cư

Tiệt nhiên phận định tại thiên thư

Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm

Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư.

Bài thơ này hắn đọc từ tiểu học qua các bản dịch, học cao lên thì mới nghe bài chữ Hán. Cũng thấy hay nhưng không nắm được cái hồn cốt bài thơ. Hôm nay từ thuyền nhìn lên, thấy giữa một vùng đồng bằng trù phú nổi lên một dãy núi kỳ vĩ, nơi đây sơn thủy giao hòa, nhìn sông tựa núi, cảnh sắc, không gian nhuốm màu huyền thoại. Lại bên tai nghe Thủ Độ thuyết giảng, khi đó quân ta đóng ở bờ nam thế nào, giặc trên núi ra sao. Phù hợp chính là hướng nhìn của hắn bây giờ. Hắn như thấy hồn sông, hồn núi hiện về, lại như thấy

Truyện được đăng tại truyentop.net. Đọc tiếp tại đây: http://truyentop.net/dong-a-nong-su/1180032/chuong-60.html