Vòng một. Cảnh Tịch thua. Nếu không ham nữ sắc ắt hẳn ham tiền tài, không ham tiền tài thì ham danh vọng. Cảnh Tịch đang gửi thư về cho bọn người A Quang A Sở bố trí người, nàng nghĩ, chắc không tầm hai ngày nữa sẽ tới. Trong thời khắc này, đi làm rảnh rỗi về nàng sẽ đi dò thám dân tình, cả thành này và thành bên cạnh.
Vốn nghĩ mình sẽ bài trí ra một vở kịch cho Ngô tri phủ, không ngờ có chuyện tới cửa. Hai người đang ngồi xem sổ sách thì có tiếng trống dồn dập ở ngoài nha môn, một vị thẩm thẩm tuổi trung niên hướng quan cầu tình. Bên cạnh thẩm thẩm là một lão nhân, hai người mặc áo vải, trên đó còn có vài ba vết vá, hầu như người ở thành Kỷ Trung đều có vết vá trên người. Hôm qua tri phủ đại nhân vô tình đi ngang qua nàng, bị rớt đồ nên khum người xuống lấy, nàng thấy ông cũng có vết vá ngay mông. Có thể kết luận, từ trên xuống dưới dân chúng đều mặc y phục vá.
- Bẩm tri phủ đại nhân, hôm nay bà lão này làm sập sạp hàng của thảo dân. Bà ấy còn không chịu đền nửa quan tiền cho thảo dân- Vị thẩm thẩm mặt mày đỏ au, nhìn là biết lửa giận đang công tâm dữ dội.
Lão nương ấm úp miệng, tay lo lắng cứ liên tục đan vào nhau rồi bóp chặt, cuống quít nhưng không nói thành lời.
- Lão lão, mau bẩm báo bổn quan tại sao lão lại làm đổ sạp hàng của nàng ấy?- Tri phủ đại nhân nheo nheo mắt, hỏi.
- Lão... lão mệt quá, đang đi liền té, té.. vào sạp hàng của nàng- Lão nương rươm rướm lệ, chuẩn bị khóc đến nơi. Mái đầu bạc phơ, bộ áo vải rách bẩn thỉu, dân của nàng nghèo đến mức này ư? Dân sinh quả thật không tốt, người già còn không được hưởng phước, quay về liền xem xét về vấn đề này.
Tri phủ đại nhân hướng Cảnh Tịch, bảo nàng đi ra ngoài xem xét xem sạp hàng bị hỏng độ nào. Cảnh Tịch đi ra ngoài coi thì thấy Tiểu Tiêu đang mỉm cười với nàng, nói là: - Cái này chỉ hư một cái chân, cũng không nặng đâu A Hựu.
- Vậy sao?- Cảnh Tịch sờ vào chiếc sạp hàng, lung lay thử một cái liền phát hiện một chân kế bên cũng hở đinh. Đây là dấu hở đinh trước, không sớm thì muộn cũng sập. Nàng ngồi xuống nhìn bên trong sạp hàng, còn có thể thấy dấu mọt bên trong, mọt đã đục khoét không ít gỗ.
Nàng đi thong thả vào trong, nói nhỏ vào tai tri phủ đại nhân về hiện trạng của sạp hàng, nàng cũng muốn xem ông xử trí thế nào. Ai cũng là dân của ông, lòng bàn tay cũng là thịt, lưng bàn tay cũng là thịt. Chỉ thấy tri phủ đăm chiêu một lúc, ngài nhìn lão nhân, cũng nhìn đến vị thẩm thẩm kia một lúc, trong vô thức vuốt hàm râu mình.
Cảnh Tịch ngồi bên thư án nhỏ gần ông, nhìn hai người đang quỳ dưới đất, cũng như ghi chép lại chuyện hôm nay. Có luật là tất cả vụ án lớn nhỏ đều bẩm tấu lên vua, không được tự ý hà hiếp dân chúng, nếu hoàng thượng thấy điểm không hợp lý nào thì gọi quan nhân nơi đó lên chất vấn. Đây cũng là một trong các đề mục làm việc của Cảnh Tịch, chỉ có điều hôm nay nàng làm việc ghi chép, chứ không phải là đọc và chất vấn.
- Thẩm thẩm, ta cho người xem xét sạp hàng kia.. Thấy là sạp sắp hỏng rồi, nên lão nương đây mới lỡ làm hỏng. –Tri phủ nhìn thẩm thẩm nói, thẩm thẩm nghe vậy liền há miệng định lấy hơi tuôn ra tràng dài thì được ông khoát tay, bảo tiếp- Lão lão ở đây là người già, một nửa quan tiền thì hơi lớn, hay là hai mươi lăm xu. Không hơn.
- Nhưng mà..! Một cái sạp cả một quan tiền, hai mươi lăm xu chỉ mua được mỗi cái chân! Thảo dân lấy nửa quan là đã nhân từ lắm rồi.
Thẩm thẩm nhìn qua lão nương bên cạnh, ánh mắt có chút hằn học, nộ khí.
Lão nương ho khù khụ, Cảnh Tịch nhíu mày thấy yết hầu bà là đúng thật là bị ho, không giả vờ. Nàng còn thấy trên tay áo của bà có máu, là ho nặng đến mức tước cả máu? Lão nương lôi trong túi ra một chiếc túi tiền nho nhỏ đổ xuống đất, đếm tổng cộng là hai mươi bảy xu. Ngước đôi mắt đầy nước của mình nhìn tri phủ đại nhân, lão nương chỉ còn đúng hai mươi bảy xu.
- Lão còn nhiêu đây tiền, giao.. giao hết cho nàng ấy. Ngày sau ta lại đến trả thêm.
Tri phủ đại nhân nhìn dáng vẻ bạc nhược của bà, cũng nhìn đến nét khắc khổ của thẩm thẩm. Ngài nghĩ một lát rồi nói:
- Thôi, thế này, hai người các ngươi dĩ hòa vi quý đi- Ông nói với hai người đang quỳ, sau đó quay sang Cảnh Tịch, nói - Hựu, gọi Tiểu Tân với Tiểu Tiêu, bảo hai người đó chiều nay được nghỉ, giúp ta đóng một cái sạp hàng tương đương đi. Hai người đó đóng bàn ghế cũng không tệ.
- Thế này sao được, họ dù sao cũng là nha sai?- Cảnh Tịch nghi hoặc hỏi.
Tri phủ đại nhân thấp thấp giọng nói: - Không sao cả, dù sao hoàng thượng trả lương cho họ chỉ đứng gác cửa thì hơi phí. Ngươi nhìn xem, hai người kia ai ta cũng không nên làm khó, đều là người nghèo cả. Hựu, nghe ta ra ngoài gọi hai đứa nhỏ đi đóng sạp đi, chuyện này đơn giản thôi.
- Vâng.
Nàng thất tha thất thiểu đi ra khỏi cửa, Tiểu Tân với Tiểu Tiêu cũng không lạ gì chuyện này liền đáp ứng tri phủ đại nhân đi đóng sạp. Nàng thấy, ông ấy thật ra rất được lòng người. Thẩm thẩm ngồi đó, nghe nói được đóng lại sạp mới liền vui vẻ ra mặt, liên tục cảm tạ tri phủ đại nhân đại từ đại bi.
Tri phủ đại nhân cười cười, hai cọng râu hơi rung rung: - Thẩm thẩm ngươi về đi, bổn quan sẽ mang qua nhà cho ngươi, trước khi về nhớ bảo với nha sai nhà ngươi ở đâu.
- Tạ ơn đại nhân- Thẩm thẩm giả vờ hiểu biết cúi xuống dập đầu, chắc là học của ai đó ngoài chợ kiểu chào này.
Đợi thẩm thẩm kia đi về rồi, tri phủ đại nhân mới đỡ lão nhân ngồi lên ghế. Thấy cử chỉ đó Cảnh Tịch tưởng như hai người là người quen với nhau, nên hành động ban nãy của tri phủ đại nhân nàng hiểu được. Nhưng không, lão nương khách khí nói: - Đại nhân đừng làm thế, để lão tự đứng được. Khụ khụ, cám ơn đại nhân giúp lão.
- Lão mệt lắm sao? Ở Vạn Trân tự có phát thuốc miễn phí, sao lão không lại đó lấy thuốc.
- Lão leo núi không tiện- Bà lấy khăn tay, hơi ho nhưng kiềm lại, tiếng ho khùng khục trong cổ họng nghe thật nghẹn lòng.
Tri phủ đại nhân ngồi ghế bên cạnh, cũng không ngại bà hay ho, nửa điểm cũng không ngại: - Lão sống ở đâu? Nhà cửa con cái thế nào?
- Khụ,.. lão ở trong miếu quan âm hoang ở thành đông. Không con không cái, còn khỏe thì lão đi hái đậu thuê cho người ta, kiếm cơm với ít ngân lượng.
- Vậy lão về đây, ta có xây một gian nhà nhỏ chứa được khoảng hơn mười người, ở đó giờ có ba người rồi. Đều là người già giống lão, nếu đến ở thì không lo cái ăn cái mặc, lại gần Vạn Trân tự.
Lão nương phiếm hồng đôi mắt, rốt cuộc cũng khóc không thành tiếng. Ngay cả Cảnh Tịch cũng thấy mắt mình cay cay, Ngô râu rùa, xin lỗi vì đã gọi ngài như thế trước đây. Cảnh Tịch thật muốn ôm ông một lúc, ông chính là nhà từ thiện tốt nhất mà nàng gặp.
Sau buổi lên công đường đó, tri phủ đại nhân cùng Cảnh Tịch dẫn lão nương về nhà chung. Đây là một căn nhà chung được xây dựng lên nhờ tiền tích cóp của tri phủ và phu nhân. Do nhà ở trên núi nên rất rộng rãi, còn gần chùa, các vị đại sư đều là đại phu nên có việc gì sẽ được chữa trị nhanh nhất. Mỗi người một gian, lão nương đó kêu hai người gọi là Cát lão lão, gian của Cát lão lão được bố trí giường đệm, chăn, còn có bàn ăn, bộ kỷ trà, tất cả đều đáp ứng được nhu cầu tối thiểu của người già. Cát lão lão cảm động, lại ôm vai của tri phủ đại nhân khóc thêm một trận.
Có vẻ tri phủ đại nhân, về nhân tâm, ngài lại thắng.