Tế vác cuốc đi trước, Hiền vác cào cỏ theo sau. Vào đến sân, thấy đàn gà hàng chục con đang tranh nhau bới thóc từ trong cái thúng để ở trước hiên vừa ăn vừa bới vừa mổ vào nhau kêu chí cha chí chóe, Hiền cầm cái cào cỏ ném mạnh vào đàn gà khiến chúng hoảng sợ đạp lên nhau chạy ra vườn. Nhìn thấy thóc xay vung vãi khắp hiên, thúng mủng, giần sàng ngổn ngang mỗi nơi một cái, cơn giận mẹ chồng trong người sôi lên không sao kìm được. Hiền đứng ở hiên tru tréo:
- Có ai khổ như tôi không trời ơi là trời, đất ơi là đất. Sáng bảnh mắt ra xay thúng thóc đã dặn đi dặn lại bà sàng sảy hộ để trưa về giã. Thế mà giờ này thúng thóc xay xong vẫn còn để nguyên cho gà bới. Không biết từ sáng đến giờ bà làm gì mà để cảnh nhà cửa tanh bành như thế này không biết. Đến cóc cũng phải mở mồm chứ đừng nói gì người.
Tế chưa kịp nói gì thì bà Quê tất tưởi đi vào.
- Anh chị về rồi đấy à?
Tế cũng thấy bực trong người nên hỏi luôn:
- Sáng nay nhà con xay lúa để đấy bảo u ở nhà sàng sảy để trưa chúng con về giã. U đi đâu mà để gà vừa ăn vừa bới tanh bành ra thế?
- Tôi soạn ra làm thì cô Hương ở ngoài nhà trẻ chạy vào bảo cái Nhân bị đau bụng đau bão gì đó chỉ một mực khóc thét lên khiến các cô ấy hoảng quá chạy vào gọi tôi. Tôi lo cho cháu quá nên chẳng kịp đậy đặm gì chạy ra xem cháu ra sao. Tưởng chốc lát rồi về, ai hay cháu khóc dữ quá tôi ngồi xoa bụng cho cháu và bảo các cô nhà trẻ hái lá ngải cứu về nấu cho cháu uống rồi ủ cháu từ bấy đến giờ. Bây giờ thấy cháu đỡ tôi mới về.
- Cháu bị sao vậy u?
- Mùa này trẻ con áo cũ áo rách gì cũng tống vào mấy lớp để giữ cái bụng của chúng nó. Trời rét, con bé lại ăn mặc phong phanh nên bị cảm lạnh thôi.
Hiền nói chảnh choẹ:
- Bà biết thế sao sáng nay không mặc ấm vào cho cháu trước khi đưa nó đến nhà trẻ?
- Sáng nay tôi mặc cho cháu rồi nhưng chị bảo mặc thế này làm sao mà cháu thở nổi, thế rồi chị lột ra chứ nào tôi có quên. Chị thế nào cũng nói được. Không biết chị làm dâu tôi hay tôi làm dâu chị nữa.
- Phải, con chua ngoa quay quắt với mẹ chồng đấy. Ở được thì ở, không ở được thì thôi.
Bà Quê hẫng hụt như người bị rơi xuống giếng sâu. Tim bà thót lại. Lần đầu tiên bà nghe cô con dâu nói một lời bạc bẽo như vậy. Bà nghẹn ngào:
- Chị đuổi tôi đấy phỏng.
- Chả dám – Hiền dài giọng. Nói xong, Hiền tiếp tục cúi xuống hốt thóc cho vào thúng.
Tế cầm cái thanh tre cời bếp đi lên chĩa vào mặt vợ:
- Cô vừa nói gì đấy? Tôi nói cho mà biết đừng có cái kiểu tôm lộn cứt lên đầu.
Bà Quê van vỉ:
- Thôi tôi xin anh chị. Anh chị đừng có vì u mà cắn xé nhau để thiên hạ người ta cười cho nhà mình vô phúc.
Bữa trưa hôm ấy bà Quê giận con dâu nên bỏ cơm. Tế nói gì bà cũng không chịu ăn. Buổi chiều, làng xóm lại kéo nhau ra đồng theo tiếng kẻng. Hai đứa cháu nghỉ học rủ nhau ra chơi với bạn ở cái chợ xép đầu làng, chỉ còn bà Quê ngồi thẫn thờ một mình trong ngôi nhà vắng tanh vắng ngắt. Những lời nói của cô con dâu trưa nay như mũi dao cứa vào lòng bà đau xé. Hết nghĩ đi rồi nghĩ lại, cuối cùng bà Quê đứng lên lục tìm trong chiếc bị cói lôi ra một cái đãy màu nâu, bà cho mấy cái quần áo cũ vào đó rồi ôm lấy cái đãy, nhìn trân trân vào ánh chiều nhợt nhạt đang phủ xuống mặt sân. Lát sau bà đứng lên đi đến bàn thờ rút ra mấy nén hương châm lửa, lầm rầm khấn vái:
- Ông ơi, ông sống khôn thác thiêng, ông đừng trách tôi bỏ con bỏ cháu mà đi. Chẳng qua tôi mà sống bên cạnh chúng nó thì ngày nào hai vợ chồng nó cũng đe nẹt đánh nhau chỉ vì tôi.
Bà Quê vái mấy cái, cắm hương lên ban thờ rồi đi đến cầm đãy quần áo khoác vào vai. Bà tần ngần nhìn hết thứ này đến thứ khác trong nhà rồi gạt nước mắt đi ra ngõ. Thằng Thọ, con trai đầu của vợ chồng Tế được nghỉ học vào các buổi chiều đang chơi đùa với bọn trẻ cùng lứa bắt gặp bà đeo cái đãy trên vai vừa đi vừa khóc, nó khựng lại nhìn bà rồi hỏi:
- Bà đi đâu thế bà. Vì sao bà khóc?
Bà Quê xoa đầu cháu:
- Bà đi về quê bà có chút việc.
- Quê bà có xa không? Sao cháu chẳng bao giờ nghe bà nói đến quê bà?
- Quê bà xa lắm. Bố mẹ cháu ngày trước thỉnh thoảng cũng về quê bà ăn cỗ đấy. Thôi, cháu đi chơi với bạn đi để bà đi kẻo tối.
- Bà đi lúc nào về?
- Bà đi mấy bữa rồi về với các cháu. Cháu đi chơi đi.
Nói xong bà Quê khóc oà rồi rảo bước.
Buổi chiều vợ chồng Tế đi làm về thấy nhà vắng tanh, Hiền lại tru tréo:
- Đi chơi buổi sáng chưa chán, bây giờ lại đi chơi thêm buổi chiều nữa. Có nói ra thì anh bảo tôi lắm lời.
- Biết bà đi đâu mà bảo bà đi chơi.
- Ngoài đi chơi ra thì còn đi đâu nữa.
Tế ra vườn xem có mẹ ở đấy không, thấy thằng Thọ đang cuốc giun cho vịt, Tế hỏi:
- Bà đi đâu rồi Thọ?
- Chiều nay con gặp bà mang một cái đãy vừa đi vừa khóc. Con hỏi bà đi đâu thì bà bảo bà về quê bà.
Tế hốt hoảng chạy ngay vào nhà:
- Thế này thì gay rồi. Chiều nay thằng Thọ gặp bà mang đãy đi, bảo là đi về quê ngoại. Quê ngoại còn ai đâu mà bà về? Mà từ đây lên đấy những gần bảy mươi cây số, xe cộ không có làm sao bà đi được?
- Không còn ông bà thì còn hàng xóm, quê cha đất tổ. Không có xe thì bà đi bộ chứ hơi sức đâu mà lo.
Thấy vợ không tỏ ra lo lắng mà còn buông ra câu nói lạnh lùng, Tế đe:
- Biết bà đi đâu mà cô mở mồm ra nói câu đó. Bà mà có chuyện gì thì cả họ nhà cô không sống được với tôi đâu. Tôi đi qua bác cả hỏi xem bà có nói gì với hai bác ấy không.
Vừa vào đến ngõ nhà ông Nam, Tế hỏi ngay:
- Bác cả có ở nhà không?
Ông Nam từ trong nhà ra:
- Có chuyện gì mà trông dáng bộ chú hốt hoảng thế?
- U có nói với bác chuyện u về bên ngoại không?
Ông Nam ngạc nhiên:
- U đi khi nào?
- Chiều nay.
Ông Nam kêu lên:
- Nguy rồi. Trưa nay chắc thím ấy nói gì bà phải không?
- Vâng. Khi đi làm về thấy cả một đàn gà đang bới thóc ăn nên nhà em có nặng lời với u.
- Bao nhiêu lần tôi bảo chú đưa u sang ở với vợ chồng tôi mà chú không chịu nghe.
- U thương em là út, lại mồ côi bố khi còn ẵm ngửa nên u không muốn rời em, mà em cũng chẳng muốn rời u. Bây giờ tính sao đây bác? Biết u đi đâu mà tìm.
- Để tôi nghĩ xem đã. U đi đâu nhỉ. Quanh mấy xã vùng này u chẳng có bạn bè thân thiết gì? Hay là u lên chỗ cô Phúc? Nhưng lên chỗ cô Phúc còn xa hơn về bên ngoại. Đường lại toàn đồi núi hiểm trở, không đời nào u lại dám đi vào đêm hôm.
Tế quay ngoắt trở ra:
- Em đi tìm u đây.
- Chú định tìm u ở đâu?
- Tìm đâu em cũng tìm.
- Thôi, chú về nghỉ đi, sáng mai hai anh em và các cháu nhà tôi xin nghỉ Hợp tác một buổi bổ nhau đi các nơi tìm u. Bây giờ sắp tối rồi, chú có đi tìm cũng chẳng tìm được.
- Em không thể để u lang thang trong đêm rét mướt như thế này.
Tế ra khỏi nhà ông Nam. Ông Nam gọi vào nhà:
- Thằng Hóa con Bình đâu. Chúng mày chuẩn bị đèn đuốc đi tìm bà với bố.